(Canhsatbien.vn) - 

Qua 20 năm xây dựng, trưởng thành, với sự nỗ lực phấn đấu của các thế hệ cán bộ chiến sĩ, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam đã khẳng định được vị thế là lực lượng chuyên trách của Nhà nước, chủ trì trong thực thi pháp luật trên biển và lập lên nhiều chiến công, thành tích xuất sắc...

Biên đội tàu Cảnh sát biển tuần tra, thực thi pháp luật trên biển. (Ảnh: Đức Hạnh)

Nhằm tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước trong bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán; bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự, an toàn trên các vùng biển của Việt Nam, ngày 28/3/1998, Ủy ban Thương vụ Quốc hội Khóa X đã thông qua Pháp lệnh Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam; ngày 21/7/1998, Chính phủ ban hành Nghị định số 53/NĐ-CP Quy định về tổ chức và hoạt động của Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam; ngày 28/8/1998, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ban hành Quyết định số 1069/QĐ-BQP về việc thành lập Cục Cảnh sát biển (nay là BTL Cảnh sát biển). Từ đó, ngày 28/8 hàng năm là ngày truyền thống của Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam - lực lượng chuyên trách của Nhà nước thực hiện chức năng quản lý về an ninh, trật tự, an toàn; bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia và tổ chức thực thi pháp luật trên các vùng biển của Việt Nam.

Sau 20 năm xây dựng, phát triển, trưởng thành, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam đã tập trung quán triệt, triển khai nhiều giải pháp, tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả chức năng, nhiệm vụ được giao trên vùng biển rộng lớn của Tổ quốc, với diện tích trên 1 triệu km², gần 3.000 đảo, quần đảo; bờ biển có chiều dài hơn 3.620 km, trải dài qua 28 tỉnh, thành phố ven biển, trong đó nhiều tỉnh, thành phố có hệ thống cảng biển, các khu kinh tế, du lịch ven biển là cửa ngõ, đầu mối giao thương về kinh tế, văn hóa, du lịch giữa Việt Nam với các nước trong khu vực và thế giới. Để hoàn thành nhiệm vụ được giao, trong 20 qua, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam luôn nhận được sự quan tâm, đầu tư của Đảng, Nhà nước, quân đội; sự ủng hộ, tạo điều kiện của các cơ quan, lực lượng chức năng liên quan; sự đùm bọc, giúp đỡ của cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp và nhân dân nơi đóng quân, nhất là sự tin tưởng, sẻ chia của hàng triệu ngư dân ngày đêm hoạt động trên các vùng biển, đảo của Tổ quốc. Bên cạnh những thuận lợi là cơ bản, Cảnh sát biển Việt Nam cũng gặp không ít khó khăn, thách thức, như: tình hình an ninh, chủ quyền trên hướng biển luôn diễn biến phức tạp, nhạy cảm, khó lường; các vấn đề an ninh truyền thống và phi truyền thống có nhiều diễn biến mới, khó đoán định; hoạt động cướp biển và cướp có vũ trang chống lại tàu thuyền, tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật trên biển vẫn xảy ra ở nhiều vùng biển, chưa có chiều hướng giảm, thủ đoạn hoạt động ngày một tinh vi, manh động hơn.

Trước thuận lợi, khó khăn nêu trên, ngay khi được thành lập, Đảng ủy, Thủ trưởng Cục Cảnh sát biển (nay là BTL Cảnh sát biển) đã xác định rõ chức năng, nhiệm vụ được giao, trong đó trọng tâm là quản lý, bảo vệ chủ quyền biển đảo, duy trì thực thi pháp luật; đấu tranh, phòng chống tội phạm, vi phạm; giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn trên các vùng biển của Việt Nam. Trong bối cảnh Lực lượng mới được thành lập, cơ cấu tổ chức còn nhiều bất cập; cán bộ, chiến sĩ chưa có kinh nghiệm thực tiễn, chưa có kiến thức chuyên sâu về nghiệp vụ và pháp luật nên hiệu quả trong công tác thực thi pháp pháp luật trên biển chưa cao, chưa tương xứng với tình hình và chức năng, nhiệm vụ được giao. Bên cạnh đó, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về thực thi pháp luật trên biển chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ, có văn bản chưa sát với thực tiễn của công tác thực thi pháp luật trên biển, đã gây khó khăn, tác động trực tiếp đến kết quả công tác thực thi pháp luật của Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam. Nhận thức rõ các vấn đề đặt ra, Đảng ủy, Thủ trưởng Cục Cảnh sát biển lúc bấy giờ đã kịp thời nghiên cứu, đề ra các chủ trương, giải pháp và tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện quyết liệt, đồng bộ, phù hợp với tình hình thực tiễn của Lực lượng theo từng giai đoạn, nhằm từng bước nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thực thi pháp luật của Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam, cụ thể:

Về xây dựng đội ngũ cán bộ, nhân viên thực thi pháp luật: Từ nhận thức sâu sắc về vị trí chiến lược của biển đảo và tình hình phức tạp trên hướng biển, Đảng ủy, Thủ trưởng BTL Cảnh sát biển đã thường xuyên kiện toàn, củng cố, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, từng bước đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trước mắt và lâu dài của Lực lượng. Hằng năm, Đảng ủy Cục Cảnh sát biển (nay là Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam) đã chủ động nghiên cứu, rà soát lại tổ chức biên chế của toàn Lực lượng, tham mưu đề xuất cấp có thẩm quyền quyết định điều chỉnh, sắp sếp, tổ chức lại cho phù hợp theo từng giai đoạn; chú trọng công tác đào tạo, huấn luyện, bồi dưỡng tại chỗ; kết hợp chặt chẽ giữa huấn luyện với tổ chức thực hiện nhiệm vụ và thực thi pháp luật trên biển; chủ động phát hiện, tạo nguồn, cử cán bộ đi đào tạo tại các trường trong và ngoài quân đội nhằm bảo đảm cho công tác thực hiện nhiệm vụ thực thi pháp luật. Bên cạnh đó, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân; trong mọi trường hợp, mọi hoàn cảnh đều dũng cảm, kiên quyết, kiên trì, trách nhiệm, quyết tâm nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.

Đến nay, trình độ của đội ngũ cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển đã được nâng lên về mọi mặt; đội ngũ cán bộ, nhân viên thực thi pháp luật có trình độ chuyên môn nghiệp vụ giỏi, nắm vững pháp luật, có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức, lối sống trong sáng, luôn quyết tâm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ quản lý, bảo vệ chủ quyền, giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn và đảm bảo việc chấp hành pháp luật trên biển. Điều này thể hiện rõ nét trong kết quả công tác thực thi pháp luật năm sau luôn cao hơn năm trước; các vụ án, vụ việc Lực lượng Cảnh sát biển đã xử lý luôn nghiêm minh, đúng pháp luật, không có việc bị khiếu kiện, khiếu nại sau khi xử lý.

Về bảo đảm các điều kiện cho công tác thực thi pháp luật trong vùng biển Việt Nam, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, Đảng ủy, Thủ trưởng Cục Cảnh sát biển trước đây cũng như BTL Cảnh sát biển ngày nay đã chủ động tham mưu cho cấp có thẩm quyền từng bước hoàn thiện biểu tổ chức biên chế các cơ quan, đơn vị Cảnh sát biển ngang tầm với nhiệm vụ. Ngày đầu mới thành lập, ngành Nghiệp vụ và pháp luật Cảnh sát biển chỉ có Phòng Pháp chế trực thuộc Cơ quan Cục Cảnh biển. Ở các Vùng Cảnh sát biển có các Đội nghiệp vụ với biên chế rất ít. Sau đó đã thành lập thêm Phòng Trinh sát, các Cụm Trinh sát, Cụm Đặc nhiệm PCTP ma túy trực thuộc Cục Cảnh sát biển và Ban Trinh sát, Ban Pháp luật trực thuộc các Vùng Cảnh sát biển… Đến nay, sau 4 lần thay đổi lớn về tổ chức biên chế và cơ chế lãnh đạo, chỉ huy, ngành Nghiệp vụ và pháp luật Cảnh sát biển từng bước được mở rộng, nâng tầm. Năm 2010, các ban Trinh sát, đội nghiệp vụ ở các Vùng Cảnh sát biển được nâng lên thành các Phòng; năm 2015, các Phòng Trinh sát, Pháp luật, PCTP ma túy trực thuộc BTL Cảnh sát biển được tổ chức lại thành Cục Nghiệp vụ và pháp luật; năm 2018, các Cụm Trinh sát, Cụm Đặc nhiệm PCTP ma túy được đổi tên thành các Đoàn Trinh sát, Đoàn Đặc nhiệm PCTP ma túy, một số Hải đội được tổ chức lại thành Hải đoàn… Tổ chức biên chế của Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển đã có bước phát triển vượt bậc, cả về lượng và chất, với 21 đầu mối trực thuộc; lực lượng được trang bị trên 120 tàu, xuồng các loại; 2 máy bay tuần thám biển Casa-212-400; hệ thống thông tin chỉ huy hiện đại, phục vụ hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ huy, từng bước đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Chú trọng xây dựng, phát triển về tổ chức, biên chế, phương tiện, trang bị, cơ sở vật chất đi đôi với việc đẩy mạnh nghiên cứu, tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về quản lý và thực thi pháp luật trên biển, nhằm tạo cơ sở pháp lý cho Lực lượng hoạt động hiệu lực, hiệu quả, theo đúng chức năng, nhiệm vụ được giao. Vì vậy, Đảng ủy, Thủ trưởng BTL Cảnh sát biển đã chỉ đạo các cơ quan chức năng phối hợp, hiệp đồng chặt chẽ với các bộ, ngành có liên quan và các cơ quan Bộ Quốc phòng tiến hành soạn thảo các văn bản quy phạm pháp luật, các văn kiện khác để từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý và các quy chế hoạt động của Lực lượng. Đến nay, các cơ quan chức năng của Cảnh sát biển đã chủ trì soạn thảo, xây dựng dự thảo, trình Bộ Quốc phòng, liên Bộ, Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành theo thẩm quyền trên 50 văn bản quy phạm pháp luật; tham gia đóng góp ý kiến hàng trăm văn bản quy pháp pháp luật do các Bộ, ngành chủ trì soạn thảo. Đặc biệt, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, BTL Cảnh sát biển đang nghiên cứu, tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành Luật Cảnh sát biển Việt Nam. Dự thảo Luật Cảnh sát biển Việt Nam đã được Kỳ họp thứ 5, Quốc hội Khóa XIV cho ý kiến lần thứ nhất; kỳ họp thứ 6, Quốc hội Khóa XIV cho ý kiến lần 2 và thông qua. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật này vừa là cơ sở để giải quyết những bất cập của pháp luật về hoạt động của Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam trong thời gian qua; vừa là nền tảng pháp lý quan trọng để Lực lượng Cảnh sát biển tham mưu cho Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng về chính sách, pháp luật và chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia trên biển; bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia; quản lý về an ninh và công tác thực thi pháp luật trong vùng biển Việt Nam; là nền tảng pháp lý vững chắc để xây dựng, phát triển về tổ chức lực lượng; bảo đảm chế độ, chính sách; công tác đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ, chiến sĩ đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác tuyên tuyền, phổ biến pháp luật kết hợp chặt chẽ với công tác phối hợp, hiệp đồng trong thực thi pháp luật trên vùng biển Việt Nam. Xác định công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật là một trong những giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thực thi pháp luật trên biển, các cơ quan, đơn vị trong toàn Lực lượng đã quán triệt, thực hiện nghiêm túc các chỉ thị, nghị quyết, kế hoạch, hướng dẫn của trên về công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật; xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, khoa học, hiệu quả các đợt tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho cán bộ, chiến sĩ và nhân dân. Qua đó đã góp phần nâng cao trình độ hiểu biết về pháp luật; xây dựng ý thức chấp hành pháp luật, kỷ luật quân đội cho cán bộ, chiến sĩ trong thực hiện nhiệm vụ; nâng cao hiểu biết, ý thức tự giác chấp hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân, nhất là nhân dân vùng ven biển, hải đảo và ngư dân làm ăn trên biển, tạo thành phong trào toàn dân tham gia bảo vệ Tổ quốc; đấu tranh phòng, chống tội phạm và giữ gìn trật tự, an toàn trên biển.

Bên cạnh đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp luôn coi trọng, thực hiện nền nếp, hiệu quả công tác phối hợp, hiệp đồng với các lực lượng có liên quan, nhất là Hải quân, Bộ đội Biên phòng, Công an, chính quyền địa phương ven biển... nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Toàn Lực lượng đã tổ chức ký kết hàng trăm quy chế, kế hoạch phối hợp, hiệp đồng với các cơ quan, đơn vị, lực lượng chức năng liên quan. Thường xuyên chỉ đạo khối nghiệp vụ và pháp luật chú trọng đẩy mạnh tính hiệu quả, thiết thực của các quy chế, kế hoạch phối hợp đã ký kết; tổ chức các đợt tuần tra, kiểm tra, kiểm soát chung với các đơn vị bạn. Qua công tác phối hợp, hiệp đồng với các lực lượng, đã phát hiện, bắt giữ và xử lý hàng trăm vụ án, vụ việc về ma túy, buôn lậu, gian lận thương mại trên biển. Có những vụ án, vụ việc đặc biệt lớn, có nhiều đối tượng tham gia, tịch hàng hóa vi phạm có giá trị hàng trăm tỷ đồng.

Lực lượng chức năng BTL Vùng Cảnh sát biển 4 niêm phong hàng hóa trên tàu vi phạm. (Ảnh: Đức Tĩnh)

Những năm tới, tình hình an ninh, chủ quyền trên hướng biển vẫn diễn biến phức tạp, khó lường; hoạt động của tội phạm, vi phạm pháp luật trên biển chưa có chiều hướng giảm; tội phạm có tổ chức, xuyên quốc gia vẫn xảy ra. Vì vậy, nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán; bảo vệ an ninh quốc gia và thực thi pháp luật trên biển của Lực lượng Cảnh sát biển vẫn rất nặng nề; đòi hỏi toàn Lực lượng phải không ngừng nỗ lực, phấn đấu, với trách nhiệm cao nhất, quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trong đó, cần đặc biệt coi trọng việc xây dựng Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam “tin, gọn, mạnh, có tính chuyên nghiệp cao”, theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”; mỗi cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển cần không ngừng trau dồi, tu dưỡng, rèn luyện, bồi đắp giá trị cốt lõi “trách nhiệm, kỷ cương, nhân chính”; tiếp tục tham mưu với Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng quan tâm, đầu tư xây dựng Lực lượng Cảnh sát biển, nhất là cơ sở hạ tầng, trang bị, phương tiện hiện đại; chủ động nghiên cứu, trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là Luật Cảnh sát biển theo đúng lộ trình, bảo đảm chất lượng, sát thực tiễn, nhằm tạo hàng lang pháp lý đủ mạnh, đồng bộ, thống nhất, giúp cho Lực lượng Cảnh sát biển hoạt động đạt hiệu quả cao hơn nữa; đẩy mạnh công tác phối hợp, hiệp đồng và công tác hợp tác quốc tế, nhằm tạo sức mạnh tổng hợp ở trong nước, cũng như tranh thủ sự ủng hộ, giúp đỡ của các nước trong khu vực và thế giới, để nâng cao năng lực, vị thế, uy tín, niềm tin đối với Lực lượng, góp phần quan trọng để Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng tin tưởng, giao phó.

20 năm xây dựng và trưởng thành, Cảnh sát biển Việt Nam đã có những bước phát triển quan trọng, nổi bật là khả năng sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Với yêu cầu trong đấu tranh phải “thận trọng, chính xác, đúng đối tượng và hiệu quả”; với tư tưởng chỉ đạo “tỉnh táo, khôn khéo, linh hoạt trong xử lý tình huống, không để xảy ra sai phạm”; với phương châm “chống can thiệp, chống tiếp tay, chống bao che, chống làm ngơ”; bằng nhiều biện pháp, đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả, sát thực tiễn, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam đã khẳng định được vai trò làm nòng cốt trong duy trì thực thi pháp luật trên biển. Với những chiến công, thành tích đã đạt được, Lực lượng Cảnh sát biển có 28 tập thể, 65 cá nhân được các cấp khen thưởng. Trong đó, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam được Đảng, Nhà nước tặng thưởng danh hiệu cao quý “Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân”; 5 tập thể, 2 cá nhân được tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhất, Nhì, Ba; 9 tập thể, 8 cá nhân được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất, Nhì, Ba. Đây chính là nguồn lực to lớn, góp phần cổ vũ, động viên toàn Lực lượng tiếp tục phát huy truyền thống “kiên quyết dũng cảm, khắc phục khó khăn, đoàn kết hiệp đồng, giữ nghiêm pháp luật”, hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ được giao nói chung, nhiệm vụ thực thi pháp luật trên biển nói riêng./.

Thiếu tướng, TS. NGUYỄN VĂN SƠN

Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam