(Canhsatbien.vn) - 

Quân đội nhân dân Việt Nam do Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh tổ chức, giáo dục và rèn luyện. Cùng với các lực lượng khác, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm, chăm lo, xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức trong Quân đội. Trong tình hình mới, xây dựng đội ngũ trí thức Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh đáp ứng nhiệm vụ được giao là yêu cầu cấp thiết, bởi đây chính là lực lượng nòng cốt để xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Trải qua hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước, cha ông ta luôn coi hiền tài là rường cột, là nguyên khí của quốc gia, đóng góp quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước. Ngay từ những ngày đầu trong hành trình tìm đường cứu nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh sớm nhận rõ vị trí, vai trò của giới trí thức đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng, kiến thiết đất nước. Vì thế, cùng với quá trình tìm đường cứu nước, Người tích cực tuyên truyền, giác ngộ, vận động những trí thức yêu nước chuẩn bị tốt những điều kiện, tiền đề cần thiết để phục vụ nước nhà. Sau khi nước nhà giành được độc lập, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò to lớn của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp cách mạng. Rằng, “Lực lượng chủ chốt của cách mạng là công nhân và nông dân… Nhưng cách mạng cũng cần có lực lượng của trí thức”. “Trí thức là vốn liếng quý báu của dân tộc”; “là đội quân chủ lực trong công cuộc xây dựng thắng lợi chủ nghĩa xã hội ở nước ta”3. Đội ngũ trí thức xứng đáng là lực lượng quan trọng; có vị trí, vai trò to lớn đối với sự phát triển của đất nước. Đây là lực lượng nòng cốt sáng tạo và truyền bá tri thức, đặc biệt quan trọng hơn khi khoa học, công nghệ phát triển nhanh chóng, nhất là trước tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Đội ngũ trí thức trong Quân đội là một bộ phận của đội ngũ trí thức Việt Nam. Đội ngũ trí thức trong Quân đội với nhiều chuyên ngành, lĩnh vực khác nhau, được đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của Quân đội, của cách mạng Việt Nam. Gần 80 năm qua, đội ngũ trí thức trong Quân đội luôn phát huy tốt vị trí, vai trò trong sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đại đa số trí thức Quân đội được đào tạo cơ bản từ các nhà trường Quân đội, nhà trường ở trong nước và ngoài nước; được giáo dục, rèn luyện qua thực tiễn chiến đấu, phục vụ chiến đấu, huấn luyện, công tác ở các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp Quân đội, nhà trường, bệnh viện, viện nghiên cứu... Lịch sử gần 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội ta khẳng định vai trò quan trọng của đội ngũ trí thức Quân đội trong sự nghiệp xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 6/8/2008 về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước chỉ rõ: “Đội ngũ trí thức trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh là lực lượng nòng cốt xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại”. Quân đội nhân dân Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo, giáo dục và rèn luyện. Thấu triệt tư tưởng của Người, “Một Quân đội văn hay võ giỏi, là một Quân đội vô địch". Đội ngũ trí thức trong Quân đội được tổ chức, giáo dục, rèn luyện theo tư tưởng Hồ Chí Minh biểu hiện ở việc xây dựng toàn diện về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống và trình độ năng lực chuyên môn; xây dựng đội ngũ trí thức trong Quân đội toàn diện về số lượng, chất lượng, cơ cấu hay nói khái quát nhất là sự thống nhất cả đức và tài, trong đó lấy đức làm gốc. Xây dựng đội ngũ trí thức Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới biểu hiện ở một số nội dung sau:

Một là, về tư tưởng chính trị

Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đảng và Chính phủ phải giúp bằng cách giáo dục, để trí thức có lập trường vững vàng, quan điểm đúng đắn, tư tưởng sáng suốt, tác phong dân chủ”. Vì thế, cấp ủy, tổ chức đảng, người chỉ huy các cấp tập trung xây dựng đội ngũ trí thức trong Quân đội có bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng, Nhà nước và nhân dân; có ý chí quyết tâm cao, động cơ phấn đấu rõ ràng, trách nhiệm với công việc được giao. Giữ vững lập trường, bản lĩnh của người quân nhân cách mạng, trí thức Quân đội, thấm nhuần sâu sắc mục tiêu lý tưởng cách mạng, kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, không nao núng, không dao động, bi quan trước mọi hoàn cảnh khó khăn, khắc nghiệt, luôn tận trung với nước, tận hiếu với dân, đam mê nghiên cứu, sáng tạo, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội, củng cố quốc phòng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới, nhất là trước tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Xây dựng đội ngũ trí thức trong Quân đội về tư tưởng chính trị theo tư tưởng Hồ Chí Minh còn biểu hiện ở việc giữ vững lập trường; có tinh thần đấu tranh tự phê bình và phê bình, nhận biết đúng, sai, phải, trái; chủ động phản bác những quan điểm sai trái, thù địch có hại cho cách mạng. Đến nay, đội ngũ trí thức trong Quân đội luôn thực hiện tốt tư tưởng này.

Hai là, về phẩm chất đạo đức, lối sống

Theo Hồ Chí Minh, “chính trị là đức, chuyên môn là tài. Có tài mà không có đức là hỏng... Đức phải có trước tài”. Bởi lẽ, “Vì muốn giải phóng cho dân tộc, giải phóng cho loài người là một công việc to tát, mà tự mình không có đạo đức, không có căn bản, tự mình đã hủ hóa, xấu xa thì còn làm nổi việc gì?”. Vì thế, xây dựng đội ngũ trí thức trong Quân đội về phẩm chất đạo đức, lối sống luôn quán triệt sâu sắc quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng ta về xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng và đội ngũ trí thức nói chung, trí thức trong Quân đội nói riêng.

Bảo đảm cho đội ngũ trí thức trong Quân đội luôn giữ vững phẩm chất đạo đức, lối sống của người quân nhân cách mạng, chuẩn mực “Bộ đội Cụ Hồ” thời kỳ mới; không có biểu hiện suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; có ý chí quyết tâm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. Giáo dục, rèn luyện đội ngũ trí thức trong Quân đội “trung với Đảng, hiếu với dân” là biểu hiện cao nhất của lòng trung thành đối với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân, là cơ sở để định hướng nhận thức và hành động, tạo thành niềm tin vững chắc và sức mạnh to lớn để mỗi trí thức Quân đội luôn hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao. Có tinh thần đoàn kết, yêu thương đồng chí, đồng đội, gắn bó mật thiết với nhân dân; sẵn sàng sẻ chia và giúp đỡ nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Hơn nữa, đội ngũ trí thức trong Quân đội luôn quán triệt và thực hiện tốt tư tưởng cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư mà Người đã căn dặn, nhắc nhở mỗi cán bộ, đảng viên của Đảng. Đây là một phẩm chất quan trọng, là nền tảng đạo đức của người quân nhân cách mạng nói chung và của người trí thức trong Quân đội nói riêng.

Ba là, về trình độ năng lực chuyên môn

Những năm tháng bôn ba ở nước ngoài tìm đường cứu nước, Nguyễn Ái Quốc (Hồ Chí Minh) đã sớm nhận thấy vai trò của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, kháng chiến, kiến quốc, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Vì thế, Người đã tuyên truyền, giáo dục, giác ngộ cách mạng, khơi dậy lòng yêu nước và khát vọng cống hiến cho Tổ quốc đối với kiều bào ta ở nước ngoài; động viên họ ra sức học tập, nghiên cứu những lĩnh vực cần thiết phục vụ cho sự nghiệp cách mạng nước nhà. Hồ Chí Minh chỉ rõ, “Đảng và Chính phủ biết là kháng chiến và kiến quốc thì phải cần trong mọi ngành: kinh tế, tài chính, quân sự, văn hóa”.

Năm 1946, Hội nghị Phôngtenơblô không thành công nhưng theo Người về nước là bác sĩ Trần Hữu Tước, kỹ sư Võ Quý Huân, kỹ sư Vũ Đình Huỳnh và kỹ sư Phạm Quang Lễ (Thiếu tướng, Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa). Tên “Trần Đại Nghĩa” được quân và dân ta, thế giới biết đến với danh hiệu ông vua vũ khí Việt Nam. Một trí thức yêu nước, suốt đời phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Mười một năm ở Pháp, ông nghiên cứu nhiều lĩnh vực, trong đó có khoa học chế tạo vũ khí là lĩnh vực bí mật và cấm tuyệt đối với người dân thuộc địa. Ông tự mò mẫm và bí mật học hỏi, sưu tầm tài liệu về các loại vũ khí. Hơn 30.000 trang tài liệu về vũ khí và công nghiệp quốc phòng nằm trong một tấn sách của ông, trong đó có nhiều tài liệu “tuyệt mật”. Sau này, các loại súng lớn, súng phóng bom, các loại mìn nổ chậm… với thương hiệu “made in Vietnam”, “made by Tran Dai Nghia” đã khiến kẻ thù sửng sốt, bất ngờ, kinh hoàng, giới vũ trang, quân sự quốc tế vô cùng ngạc nhiên, thán phục. Đại tướng Võ Nguyên Giáp, các nhà khoa học kỹ thuật quân sự, nhân dân Việt Nam và bạn bè quốc tế tôn vinh Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa là: “Ông Phật làm súng”, “Ông vua vũ khí”.

Xây dựng đội ngũ trí thức trong Quân đội về trình độ năng lực chuyên môn theo tư tưởng Hồ Chí Minh luôn quán triệt sâu sắc những quan điểm, tư tưởng cơ bản của Người. Đảng, Nhà nước, Chính phủ luôn quan tâm chăm lo, đào tạo, bồi dưỡng xây dựng đội ngũ trí thức trong Quân đội trưởng thành về mọi mặt, có trình độ chuyên môn sâu. Đặc biệt quan tâm phát triển đội ngũ trí thức ở những ngành, lĩnh vực mới, đội ngũ chuyên gia đầu ngành có năng lực chuyên môn giỏi; luôn tận tâm, tận lực, đam mê nghiên cứu khoa học, không ngừng nâng cao trình độ, kế thừa, phát huy nền văn hóa của dân tộc và ra sức vận dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại, nhất là những thành tựu mới của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Gần 80 năm qua, đội ngũ trí thức trong Quân đội có những đóng góp to lớn trong các lĩnh vực khoa học nghệ thuật quân sự; khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự; y dược quân sự; khoa học xã hội và nhân văn quân sự; văn hóa, tư tưởng, văn học, nghệ thuật, báo chí và xuất bản… cả trong và ngoài Quân đội.

Bốn là, về số lượng, cao về chất lượng và hợp lý về cơ cấu

Xây dựng đội ngũ trí thức trong Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh phải toàn diện cả phẩm chất, năng lực; đức và tài; số lượng, chất lượng và cơ cấu. Các ngành, các cấp không được tuyệt đối hóa về số lượng hay chất lượng. Trong bài viết “Ý kiến về báo cáo năm 1948 của các Bộ”, Người viết, “Có báo cáo nói về số lượng cán bộ nhưng lại không nói về chất lượng. Về mục huấn luyện cán bộ, các Bộ thường chú ý nhiều về chuyên môn mà ít chú ý về mặt tinh thần”. Không những vậy, Người cũng luôn quan tâm đến cơ cấu về trình độ, giới tính, lứa tuổi… bảo đảm được sự kế cận, kế tiếp, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ cả trước mắt và lâu dài. Người chỉ rõ, “Đảng nói: Cần cán bộ già, đồng thời rất cần nhiều cán bộ trẻ… Công việc ngày càng nhiều, càng mới. Một mặt, Đảng phải đào tạo, dìu dắt đồng chí trẻ. Một mặt, đảng viên già phải cố gắng mà học”. “Đảng ta phải khéo kết hợp cán bộ già với cán bộ trẻ”. Gần 80 năm, đội ngũ trí thức trong Quân đội được xây dựng khá toàn diện, có số lượng, chất lượng và cơ cấu cơ bản phù hợp bao gồm đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị trong toàn quân; cán bộ nghiên cứu, giảng dạy trong các học viện, nhà trường, các trung tâm, bệnh viện, viện nghiên cứu chuyên ngành, doanh nghiệp Quân đội… đóng góp quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa qua các thời kỳ, giai đoạn của cách mạng.

Trong tình hình mới, nhiệm vụ củng cố quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đặt ra yêu cầu cao đối với xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Quán triệt, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về “người trước, súng sau”; về vị trí, vai trò của đội ngũ trí thức đối với xây dựng đội ngũ trí thức Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; Quán triệt nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; Nghị quyết số 05-NQ/TW ngày 17/01/2022 về tổ chức Quân đội nhân dân Việt Nam giai đoạn 2021 - 2030 và những năm tiếp theo; Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26/1/2022 về đẩy mạnh phát triển công nghiệp quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo và các nghị quyết của Quân ủy Trung ương có liên quan, các cơ quan, đơn vị Quân đội cần tiếp tục tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các chủ thể, lực lượng trong xây dựng đội ngũ trí thức Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của tình hình mới. Đồng thời, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý của cấp ủy, tổ chức đảng, chỉ huy các cấp đối với xây dựng đội ngũ trí thức Quân đội theo tư tưởng Hồ Chí Minh đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Đề cao tinh thần trách nhiệm, tính tiền phong gương mẫu của người đảng viên; coi trọng việc tự học, tự giáo dục và rèn luyện của đội ngũ trí thức trong Quân đội đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặc thù của từng đơn vị hiện nay. Bên cạnh đó, cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát cơ chế, chính sách bảo đảm xây dựng đội ngũ trí thức đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong tình hình mới. Kết hợp giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng với đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, ngăn ngừa những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong Quân đội./.

Đại tá, PGS. TS. HOÀNG VĂN PHAI

Viện trưởng Viện KHXH&NV Quân sự/Học viện Chính trị

(*) Tài liệu tham khảo

1. Hồ Chí Minh (1956), Bài nói chuyện tại lớp nghiên cứu chính trị khóa 1, Trường Đại học Nhân dân Việt Nam, Toàn tập, Tập 10, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 376.

2. Hồ Chí Minh (1947), Trả lời một nhà báo nước ngoài, Toàn tập, Tập 5, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 184.

3. Hồ Chí Minh (1969), Di chúc, Toàn tập, Tập 15, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 617.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam (2008), Nghị quyết số 27-NQ/TW, ngày 6/8/2008 về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Văn kiện Đảng Toàn tập, Tập 67, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2018, tr. 794.

5. Hồ Chí Minh (1948), Hồ Chí Minh thư gửi toàn thể bộ đội Khu II và khu III, Toàn tập, Tập 5, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 470.

6. Hồ Chí Minh (1956), Bài nói chuyện tại lớp nghiên cứu chính trị khóa 1, Trường Đại học Nhân dân Việt Nam, Toàn tập, Tập 10, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 378.

7. Hồ Chí Minh (1959), Bài nói tại lớp học chính trị của giáo viên, Toàn tập, Tập 12, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 269.

8. Hồ Chí Minh (1947), Sửa đổi lối làm việc, Toàn tập, Tập 5, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 293.

9. Hồ Chí Minh (1953), Bài nói chuyện trong buổi khai mạc lớp chỉnh huấn cán bộ Đảng, dân, chỉnh ở cơ quan Trung ương, Toàn tập, Tập 8, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 56.

10. Hồ Chí Minh (1949), Ý kiến về báo cáo năm 1948 của các Bộ, Toàn tập, Tập 6, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 22.

11. Hồ Chí Minh (1961), Bài nói chuyện với những cán bộ, đảng viên ở Nghệ An hoạt động lâu năm, Toàn tập, Tập 13, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 273.

12. Hồ Chí Minh (1967), Bài nói tại lớp bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo cấp huyện, Toàn tập, Tập 15, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, tr. 278.