(Canhsatbien.vn) - 

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã khẳng định vai trò đặc biệt quan trọng của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS) trong sự phát triển toàn diện của đất nước. Trong bối cảnh đó, việc quán triệt và triển khai hiệu quả Nghị quyết này trong lĩnh vực giáo dục - đào tạo, đặc biệt đối với Lực lượng Cảnh sát biển, có ý nghĩa then chốt trong việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu thực thi pháp luật và bảo vệ chủ quyền và an ninh biển, đảo trong tình hình mới. Bài viết này đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện NQ-57 NQ/TW trong giáo dục - đào tạo học viên cấp phân đội chuyên ngành chỉ huy tàu Cảnh sát biển tại Học viện Hải quân.

Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST, CĐS quốc gia là đột phá quan trọng hàng đầu trong chiến lược phát triển của Việt Nam. Nghị quyết đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong việc thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, nhằm tạo ra những đột phá quan trọng cho sự phát triển của đất nước trong tương lai. Để triển khai Nghị quyết số 57, ngày 29/1/2025, Quân ủy Trung ương đã ban hành Nghị quyết số 3488-NQ/QUTW “về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới, sáng tạo và chuyển đổi số trong Quân đội”. Nghị quyết khẳng định phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong Quân đội là một trong các đột phá quan trọng hàng đầu, là mũi nhọn tiên phong góp phần xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Trên cơ sở đó, Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam đã xây dựng Kế hoạch số 1304-KH/ĐU về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS nhằm cụ thể hóa các mục tiêu và giải pháp của Nghị quyết số 3488-NQ/QUTW vào thực tiễn hoat động của Cảnh sát biển Việt Nam. Đây là cơ sở để Khoa Cảnh sát biển/Học viện Hải quân xác định nội dung và phương hướng trong xây dựng chương trình giáo dục - đào tạo cho học viên cấp phân đội chuyên ngành chỉ huy tàu Cảnh sát biển tại Học viện Hải quân.

Thực tiễn trong những năm vừa qua Khoa Cảnh sát biển/Học viện Hải quân đã đạt được nhiều kết quả trong khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS. Khoa đã tích cực, chủ động tiếp cận, cập nhật các phương pháp đổi mới giảng dạy kết hợp ứng dụng các phần mềm công nghệ, kỹ thuật hiện đại. Tuy nhiên, trong quá trình giáo dục và đào tạo vẫn còn tồn tại một số hạn chế nhất định, như việc đưa các nội dung này vào chương trình đào tạo có lúc chưa kịp thời, việc tổ chức các hoạt động hợp tác với trung tâm khoa học công nghệ và các đơn vị của Cảnh sát biển chưa thường xuyên; ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động quản lý, đào tạo, nghiên cứu khoa học chưa toàn diện. Từ thực trạng trên, để đội ngũ sĩ quan chỉ huy tàu Cảnh sát biển sau khi tốt nghiệp về nhận công tác tại đơn vị tàu Cảnh sát biển đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ được giao, nhóm tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW trong giáo dục - đào tạo học viên cấp phân đội chuyên ngành chỉ huy tàu Cảnh sát biển tại Học viện Hải quân như sau:

Một là, nâng cao vai trò cấp ủy, chỉ huy và nhận thức của cán bộ, giảng viên khoa Cảnh sát biển trong phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS Để tạo bước đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS, vai trò của cấp ủy, chỉ huy Khoa trong lãnh đạo, chỉ đạo là vô cùng quan trọng và cần thực hiện đồng bộ các giải pháp. Trước hết, cấp ủy, chỉ huy các cấp cần quán triệt sâu rộng các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và Cảnh sát biển Việt Nam về khoa học, công nghệ, ĐMST, CĐS và đặc thù của công tác đào tạo chỉ huy tàu Cảnh sát biển Việt Nam. Cấp ủy, chỉ huy Khoa tiến hành cụ thể hóa các chủ trương này thành nghị quyết, kế hoạch, chương trình hành động chi tiết, xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp và lộ trình thực hiện CĐS trong từng học kỳ, năm học, khóa học cho học viên chuyên ngành chỉ huy tàu Cảnh sát biển sát thực tiễn hoạt động của đơn vị tàu. Đồng thời, cấp ủy, chỉ huy Khoa tổ chức các buổi tập huấn, bồi dưỡng chuyên sâu về khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS cho đội ngũ giảng viên, nhân viên của Khoa để kịp thời cập nhật những nội dung mới, tạo môi trường khuyến khích tư duy đột phá, đề xuất các ý tưởng sáng tạo và xây dựng cơ chế thử nghiệm, ứng dụng các mô hình, công nghệ mới trong giáo dục - đào tạo của các bộ môn trong khoa Cảnh sát biển và các khoa chuyên ngành tại Học viện Hải quân.

Bên cạnh đó cấp ủy, chỉ huy khoa Cảnh sát biển cần tăng cường kiểm tra, giám sát việc triển khai các kế hoạch về khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS của từng bộ môn và giảng viên trong Khoa, đánh giá đúng thực chất và có biện pháp chấn chỉnh, rút kinh nghiệm kịp thời.

Hai là, đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện trong giáo dục - đào tạo Xác định CĐS là xu hướng tất yếu, mang lại nhiều lợi ích trong nâng cao hiệu quả đào tạo. Vì vậy cán bộ, giảng viên Khoa Cảnh sát biển/Học viện Hải quân cần đẩy mạnh CĐS toàn diện bằng các hoạt động thiết thực. Trước hết, Khoa kết hợp với các phòng, ban chức năng của Học viện tập trung đầu tư xây dựng hạ tầng số, cụ thể là xây dựng cơ sở dữ liệu bài giảng dùng chung đồng bộ, bảo mật cho các Bộ môn trong Khoa. Mặt khác 100% giảng viên phải xây dựng các bài giảng điện tử, tài liệu tham khảo số, thư viện số phong phú, đa dạng đúng quy định. Đây là hệ thống thông tin điện tử hữu ích không chỉ cho cán bộ, giảng viên, nhân viên trong Khoa mà còn học viên đào tạo chuyên ngành chỉ huy tàu Cảnh sát biển được chủ động truy cập, tìm kiếm và lưu trữ bài giảng và tài liệu học tập cần thiết. Cần xây dựng vầ tổ chức hệ thống quản lý học tập (LMS), kết hợp linh hoạt giữa đào tạo trực tiếp và trực tuyến thông qua các ứng dụng phổ biến hiện nay như phần mềm Zoom Cloud Meetings, Google Classroom. Tăng cường nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI) vào hoạt động lên kế hoạch giảng dạy chi tiết, chấm bài, nhận xét chi tiết và đánh giá hiệu quả học tập cho từng học viên. Đồng thời, giảng viên hướng dẫn học viên ứng dụng trí tuệ nhân tạo để theo dõi tiến độ học tập của mình, điều chỉnh nội dung, tốc độ học tập, rèn luyện kỹ năng thảo luận, thuyết trình, báo cáo.

Bên cạnh đó, Khoa tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, mô phỏng, thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR) để xây dựng các hệ thống mô phỏng lái tàu, hệ thống mô hình tàu Cảnh sát biển, vũ khí và trang thiết bị, các tình huống chiến thuật vào giảng dạy, huấn luyện để tăng tính trực quan, sinh động, hiệu quả và khả năng tương tác trong quá trình đào tạo chuyên ngành Chỉ huy tàu Cảnh sát biển. Hằng năm, Khoa tổ chức cuộc thi “Sáng tạo mô hình tàu Cảnh sát biển có điều khiển từ xa” cho học viên chuyên ngành Cảnh sát biển các khóa tham gia, tạo sân chơi bổ ích để học viên nghiên cứu, nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật, củng cố kiến thức về cấu trúc tàu và bước đầu xây dựng tư duy chiến thuật trong điều khiển tàu và xử lý sự cố. Các khóa luận tốt nghiệp của học viên chuyên ngành chỉ huy tàu Cảnh sát biển đều phải được đưa vào kiểm tra trên các phần mềm chuyên dụng và hệ thống mô phỏng trước khi bảo vệ tại các hội đồng bảo vệ khóa luận tốt nghiệp. Đặc biệt, đẩy mạnh phong trào “Bình dân học vụ số” và đào tạo ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh chuyên ngành cho học viên và giảng viên. Mỗi học kỳ, các bộ môn đều xây dựng kế hoạch hội thao chuyên ngành, hội thi tìm hiểu tiếng Anh, các buổi hội thảo, truyền thụ kinh nghiệm học trí tuệ nhân tạo, ngoại ngữ giúp cho học viên chủ động sử dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ trong tiếp cận tri thức và khoa học công nghệ tiên tiến vận dụng vào hoạt động dạy và học tại Học viện.

Ba là, tạo môi trường thuận lợi trong quá trình giáo dục-đào tạo Để phát huy tối đa tiềm năng khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS, Khoa Cảnh sát biển/Học viện Hải quân xác định cần tạo ra một môi trường thuận lợi, ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, bố trí nguồn lực đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo hiện đại. Cấp ủy, chỉ huy khoa cần tập trung lãnh đạo xây dựng đội ngũ giảng viên chất lượng cao có chính sách thu hút, tuyển chọn, bồi dưỡng đội ngũ giảng viên có trình độ chuyên môn sâu, kinh nghiệm thực tiễn, khả năng ứng dụng khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS, đồng thời liên hệ với các đơn vị trong Lực lượng Cảnh sát biển mời cán bộ, sĩ quan có kinh nghiệm tham gia giảng dạy, chia sẻ kiến thức thực tế công tác thực thi pháp luật của các đơn vị Cảnh sát biển. Bên cạnh đó, khoa chủ động nghiên cứu đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp đào tạo theo hướng hiện đại, sát với yêu cầu thực tiễn chiến đấu và ứng dụng khoa học, công nghệ, ĐMST, CĐS và đào tạo kỹ năng mềm, tư duy sáng tạo và khả năng thích ứng với công nghệ mới. Đặc biệt, cần đẩy mạnh các hoạt động trao đổi học thuật và nghiên cứu khoa học với Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ Cảnh sát biển và các trung tâm, viện nghiên cứu, các đơn vị trong và ngoài Quân đội, thường xuyên tham gia các hội thảo quốc tế để trao đổi kinh nghiệm, học hỏi công nghệ mới và nghiên cứu khoa học.

Bốn là, tập trung vào các lĩnh vực then chốt, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo Cấp ủy, chỉ huy Khoa cần xác định các lĩnh vực trọng yếu để tập trung nguồn lực, trong đó tập trung nghiên cứu khoa học và ĐMST vào hoạt động nghiệp vụ, tập trung khai thác các tài liệu về ứng dụng hệ thống giám sát và quản lý biển, công nghệ thông tin hàng hải tiên tiến vào giảng dạy. Áp dụng công nghệ thông tin đưa phần mền hỗ trợ công tác tham mưu để tổ chức xây dựng và thông qua kế hoạch cho tàu, biên đội tàu thực hiện nhiệm vụ trên biển như: Kế hoạch tuần tra, kiểm tra, kiểm soát; kế hoạch bảo đảm an toàn; quan sát, trinh sát trong thực hiện nhiệm vụ, kế hoạch tìm kiếm, cứu nạn… sát với thực tiễn hoạt động tại đơn vị.

Đồng thời, để triển khai hiệu quả, Khoa cần tập trung nghiên cứu các giải pháp tăng cường bảo đảm an toàn hệ thống, bảo mật thông tin và an toàn dữ liệu trong tài liệu quân sự; phối hợp với các đơn vị Cảnh sát biển kết nối, chia sẻ thông tin, phục vụ nghiên cứu khoa học phục vụ giáo dục - đào tạo.

 Mặt khác, cán bộ Khoa và Bộ môn cần tích cực đổi mới phong cách, tác phong công tác phù hợp về tâm lý, kỹ năng lãnh đạo, chỉ huy, quản lý trên tàu, văn hóa và kỷ luật của Cảnh sát biển Việt Nam, khuyến khích và tạo điều kiện cho giảng viên, học viên tham gia nghiên cứu khoa học, ưu tiên các đề tài ứng dụng, thúc đẩy ĐMST trong giảng dạy, nghiên cứu khoa học và xây dựng cơ chế hỗ trợ, chuyển giao các ý tưởng sáng tạo.

Năm là, tăng cường tham quan, học tập trang bị, vũ khí công nghệ mới và tổ chức đánh giá, rút kinh nghiệm kịp thời Việc tiếp cận trực tiếp với các trang bị hiện đại sẽ giúp giảng viên và học viên nâng cao kiến thức thực tế và khơi dậy tinh thần đổi mới vì vậy trên cơ sở nội dung giảng dạy và nghiên cứu khoa học của từng đối tượng học viên. Cấp ủy, chỉ huy Khoa cần chủ động lựa chọn các đơn vị tàu Cảnh sát biển có đột phá về khoa học, công nghệ, ĐMST và CĐS để xây dựng kế hoạch tổ chức nhiều đợt tham quan, học tập thực tế, tổ chức các buổi thuyết trình, trao đổi, tạo điều kiện thời gian cho học viên thực thực tập, kết hợp tham quan với nghiên cứu khoa học tại các đơn vị tàu Cảnh sát biển.

Ngoài ra, Cấp ủy, chỉ huy Khoa cần tạo điều kiện cho cán bộ, giảng viên thường xuyên tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn, hợp tác với đơn vị, nhà trường trong và ngoài Quân đội để nâng cao khả năng tiếp cận với ĐMST và CĐS cũng như trong đánh giá chất lượng trong giáo dục - đào tạo, chủ động ứng dụng kết quả tham quan, học tập, phát triển các tài liệu tham khảo, cập nhật kiến thức, vũ khí trang bị mới trên cơ sở đó điều chỉnh nội dung, đổi mới phương pháp giảng dạy. Đồng thời, Khoa cần chú trọng công tác đánh giá, rút kinh nghiệm bằng cách thiết lập các tiêu chí đánh giá cụ thể về mức độ nhận thức, kết quả triển khai, sự thay đổi trong phương pháp, sự cải thiện về cơ sở vật chất, tác động đến chất lượng đào tạo và khả năng tháo gỡ khó khăn. Ở mỗi học kỳ, năm học, tổ chức thực hiện đánh giá ở cấp khoa, bộ môn, giảng viên và học viên bằng hình thức đánh giá đa dạng như: tự đánh giá, đánh giá đồng cấp, đánh giá của cấp trên, khảo sát học viên...Dựa trên kết quả phân tích, cấp ủy, chỉ huy khoa rút ra những bài học kinh nghiệm và có những điều chỉnh kịp thời trong xây dựng kế hoạch và biện pháp thực hiện CĐS trong các khóa học của học viên chỉ huy tàu Cảnh sát biển và chuyên ngành khác của Học viện Hải quân.

Việc thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW trong giáo dục - đào tạo học viên cấp phân đội chuyên ngành chỉ huy tàu Cảnh sát biển tại Học viện Hải quân đòi hỏi sự nỗ lực đồng bộ từ cấp ủy, chỉ huy đến từng cán bộ, giảng viên và học viên. Các giải pháp được đề xuất trên tập trung vào việc nâng cao nhận thức, đẩy mạnh CĐS, tạo môi trường thuận lợi, tích hợp nội dung khoa học, công nghệ, ĐMST vào chương trình đào tạo, tập trung nghiên cứu các lĩnh vực then chốt, tăng cường trải nghiệm thực tế và chú trọng công tác đánh giá. Với sự quyết tâm và hành động cụ thể, Khoa Cảnh sát biển/Học viện Hải quân sẽ tạo ra những bước tiến vững chắc trong việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho Cảnh sát biển Việt nam, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của sự nghiệp bảo vệ chủ quyền và an ninh biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc./.

Đại tá, ThS. VÕ CÁT KHÁNH; Thượng úy QNCN NGUYỄN LÊ CHÂU ANH

Khoa Cảnh sát biển, Học Viện Hải quân