(Canhsatbien.vn) - 

Cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng vũ trang nhân dân, lực lượng chuyên trách của Nhà nước, giữ vai trò nòng cốt trong thực thi pháp luật, bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia, trật tự và an toàn trên biển. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, nhiệm vụ của cán bộ tàu Cảnh sát biển ngày càng đa dạng, gắn liền với hợp tác quốc tế, xử lý tình huống liên quan đến tàu thuyền nước ngoài và tham gia các hoạt động chung với lực lượng thực thi pháp luật trên biển của các quốc gia trong khu vực. Điều đó đòi hỏi đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển không chỉ vững vàng về chính trị và nghiệp vụ, mà còn phải sử dụng thành thạo tiếng Anh - ngôn ngữ chính thức trong hàng hải và hợp tác quốc tế. Tiếng Anh chuyên ngành trở thành công cụ then chốt để giao tiếp, tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm, phối hợp tìm kiếm cứu nạn cũng như tham gia diễn tập, tuần tra chung. Vì vậy, nâng cao năng lực sử dụng tiếng Anh chuyên ngành cho cán bộ tàu Cảnh sát biển vừa là yêu cầu cấp bách, vừa mang ý nghĩa chiến lược lâu dài nhằm nâng cao hiệu quả thực thi nhiệm vụ và uy tín quốc tế của Lực lượng tàu Cảnh sát biển Việt Nam. Bài viết tập trung phân tích những đặc thù của tiếng Anh chuyên ngành Cảnh sát biển, đồng thời đánh giá các yếu tố tác động đến năng lực sử dụng ngoại ngữ này của đội ngũ cán bộ tàu. Trên cơ sở đó, đề xuất một số giải pháp thiết thực nhằm nâng cao trình độ tiếng Anh chuyên ngành cho đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay.

Cán bộ tàu CSB 8002 giới thiệu với lãnh đạo Lực lượng Bảo vệ bờ biển Philippines về tính năng kỹ thuật của tàu Cảnh sát biển Việt Nam. Ảnh: Đức Hạnh

Đặc thù của tiếng Anh chuyên ngành Cảnh sát biển

So với tiếng Anh phổ thông, tiếng Anh chuyên ngành Cảnh sát biển có những đặc thù cơ bản như tính chuẩn hóa quốc tế, tính khẩn trương và tính pháp lý - nghiệp vụ. Trong thực tiễn hoạt động trên biển, cán bộ thường xuyên chịu tác động của tiếng ồn môi trường bên ngoài, áp lực xử lý công việc nhanh chóng, đồng thời phải giao tiếp với nhiều đối tác đến từ các quốc gia khác nhau với cách phát âm đa dạng. Vì vậy, tiếng Anh chuyên ngành Cảnh sát biển đòi hỏi sự ngắn gọn, chính xác, dễ hiểu và chuẩn hóa cao nhằm tránh hiểu lầm, đặc biệt trong liên lạc qua sóng vô tuyến hoặc hệ thống loa của tàu. Năng lực tiếng Anh chuyên ngành của cán bộ tàu phải được phát triển toàn diện trên bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết, trong đó kỹ năng nghe và nói giữ vai trò trọng tâm.

Trong khi tiếng Anh chuyên ngành Hàng hải chủ yếu tập trung vào điều động tàu, an toàn hàng hải hay tìm kiếm, cứu nạn, tiếng Anh chuyên ngành Cảnh sát biển còn gắn liền với lĩnh vực pháp luật quốc tế, an ninh hàng hải, phòng chống tội phạm trên biển, tuần tra và diễn tập chung. Có thể coi đây là sự giao thoa giữa tiếng Anh chuyên ngành pháp lý, hàng hải và quân sự, trong đó yêu cầu cao nhất là tính chính xác, chuẩn hóa, dễ hiểu và phù hợp với bối cảnh đa quốc gia.

Các yếu tố tác động đến năng lực sử dụng tiếng Anh chuyên ngành của đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển hiện nay

Trong những năm qua, được sự quan tâm chỉ đạo của Thủ trưởng Cảnh sát biển Việt Nam, năng lực tiếng Anh của đội ngũ cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển nói chung và đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển nói riêng đã không ngừng được nâng cao. Cụ thể, ngày 28/5/2014, Đảng ủy Cảnh sát biển Việt Nam đã ra Nghị quyết chuyên đề số 519-NQ/ĐU về “Lãnh đạo việc học tập nâng cao trình độ ngoại ngữ trong Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam”, ngày 21/11/2018, Tư lệnh Cảnh sát biển đã ban hành Chỉ thị số 3238/CT-BTL về “Tăng cường đào tạo ngoại ngữ và khuyến khích tự học ngoại ngữ trong Lực lượng Cảnh sát biển”. Đặc biệt, thực hiện Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng ngoại ngữ cho Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam giai đoạn 2022 - 2030”, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển đã tổ chức nhiều lớp học tập trung, đồng thời đã cử hàng trăm lượt cán bộ đi đào tạo tại các trung tâm ngoại ngữ trong và ngoài Quân đội, kết hợp với học tập các lớp ngoại ngữ chuyên ngành nâng cao ở nước ngoài. Tuy nhiên, năng lực sử dụng tiếng Anh chuyên ngành của cán bộ, chiến sĩ Lực lượng Cảnh sát biển nói chung và đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển nói riêng vẫn còn có những hạn chế nhất định. Cụ thể, vốn từ vựng chuyên ngành còn chưa phong phú, kỹ năng nghe - nói trong môi trường nhiễu âm và áp lực công việc chưa thật sự linh hoạt, khả năng phản xạ khi giao tiếp với đối tác nước ngoài có chất giọng khác biệt còn hạn chế.

Có nhiều yếu tố tác động đến năng lực sử dụng tiếng Anh chuyên ngành của đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển. Trong đó, có thể khái quát thành bốn yếu tố cơ bản. Thứ nhất, trình độ nền tảng tiếng Anh cơ bản và mức độ tiếp cận tiếng Anh chuyên ngành của cán bộ khi mới tốt nghiệp ra trường có ý nghĩa quyết định, bởi đây là cơ sở để phát triển năng lực ngoại ngữ trong môi trường công tác sau này. Thứ hai, đặc thù công việc hoạt động dài ngày trên biển khiến cán bộ ít có điều kiện tham gia các khóa học nâng cao trình độ tiếng Anh, hạn chế cơ hội rèn luyện và duy trì phản xạ ngôn ngữ. Thứ ba, động cơ học tập và ý thức tự bồi dưỡng nâng cao trình độ của mỗi cá nhân là yếu tố chủ quan nhưng đóng vai trò then chốt, quyết định hiệu quả tiếp thu và phát triển kỹ năng giao tiếp bằng tiếng Anh chuyên ngành. Thứ tư, hệ thống học liệu, công cụ hỗ trợ tự học và chính sách huấn luyện tiếng Anh chuyên ngành dành cho cán bộ tàu là điều kiện bảo đảm, giúp việc học tập có định hướng, cập nhật và gắn với yêu cầu thực tiễn nhiệm vụ.

Một số giải pháp nâng cao năng lực sử dụng tiếng Anh chuyên ngành cho đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển

Để nâng cao năng lực sử dụng tiếng Anh chuyên ngành cho đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển, cần phải triển khai đồng bộ các giải pháp cụ thể sau đây:

Một là, tiếp tục đổi mới nội dung và chương trình đào tạo tiếng Anh chuyên ngành cho học viên chuyên ngành Chỉ huy tàu Cảnh sát biển tại Học viện Hải quân. Hiện nay, đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển về cơ bản được đào tạo từ Học viện Hải quân, trong đó chủ yếu là chuyên ngành Chỉ huy tàu Cảnh sát biển. Ngoài phần tiếng Anh cơ bản do Khoa Cơ bản và Ngoại ngữ giảng dạy, học viên chuyên ngành Chỉ huy tàu Cảnh sát biển còn được học 120 tiết tiếng Anh chuyên ngành do Khoa Cảnh sát biển đảm nhiệm. Giáo trình tiếng Anh chuyên ngành hiện hành được khoa xây dựng dựa trên chuẩn quốc tế của Tổ chức Hàng hải thế giới (IMO), cùng với đó là đội ngũ giảng viên tham gia giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành của khoa đều được đào tạo ở nước ngoài, có trình độ chuyên môn và năng lực ngoại ngữ vững vàng. Tuy nhiên, nội dung chương trình vẫn còn thiên về lĩnh vực hàng hải, trong khi các yếu tố pháp lý - nghiệp vụ đặc thù của Cảnh sát biển chưa được chú trọng đúng mức. Do đó, cần cập nhật, biên soạn mới giáo trình “Tiếng Anh chuyên ngành Cảnh sát biển” sát với thực tiễn hoạt động của lực lượng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nền tảng và tăng cường tiếp cận tiếng Anh chuyên ngành cho học viên ngay từ khi còn trong nhà trường. Ngoài hệ thống thuật ngữ và tình huống hàng hải, cần bổ sung nhiều tình huống nghiệp vụ đặc thù như: kiểm tra, kiểm soát tàu nước ngoài; phối hợp tìm kiếm, cứu nạn trên biển; tuần tra, diễn tập chung với Hải quân và Cảnh sát biển các nước.

Hai là, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất phục vụ giảng dạy và huấn luyện tiếng Anh chuyên ngành của Khoa Cảnh sát biển và các đơn vị của Cảnh sát biển Việt Nam. Đối với Khoa Cảnh sát biển và Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ Cảnh sát biển, việc hình thành các phòng học chuyên dùng có khả năng tái hiện môi trường giả định với tạp âm, yếu tố khẩn trương sẽ giúp học viên luyện tập kỹ năng nghe - nói sát với thực tiễn nhiệm vụ của cán bộ tàu Cảnh sát biển. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và học liệu số, phát triển nền tảng e-learning, sử dụng phần mềm hỗ trợ luyện phát âm, cũng như tích hợp các ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giảng dạy và học tập tiếng Anh chuyên ngành để hỗ trợ cán bộ học tập mọi lúc, mọi nơi. Đối với các đơn vị Cảnh sát biển, cần quan tâm xây dựng phòng học ngoại ngữ tại chỗ, trang bị đầy đủ máy tính, tai nghe, thiết bị ghi âm, mô phỏng đàm thoại vô tuyến và hệ thống trình chiếu nhằm tạo điều kiện cho cán bộ, chiến sĩ rèn luyện tiếng Anh trong chính môi trường công tác của mình. Các đơn vị cũng cần tổ chức thường xuyên các lớp bồi dưỡng ngắn hạn, hội thi, kiểm tra năng lực tiếng Anh chuyên ngành gắn với nhiệm vụ thực tế; mời giảng viên, chuyên gia tham gia huấn luyện để tăng tính thực tiễn và khả năng thích ứng trong giao tiếp đa quốc gia. Đồng thời, cần có chính sách khuyến khích cán bộ tự học, tự bồi dưỡng tiếng Anh chuyên ngành thông qua việc hỗ trợ tài khoản học trực tuyến, cung cấp tài liệu chuyên ngành và tạo môi trường trao đổi ngoại ngữ ngay trong sinh hoạt, công tác hàng ngày.

Ba là, tăng cường phối hợp và trao đổi chuyên môn giữa Khoa Cảnh sát biển/Học viện Hải quân với các đơn vị trong toàn Lực lượng Cảnh sát biển, nhằm xây dựng học liệu, điều chỉnh và hoàn thiện chương trình đào tạo tiếng Anh chuyên ngành. Hiện nay, Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ Cảnh sát biển đang triển khai các khóa đào tạo tiếng Anh cho cán bộ tàu, trong khi các Vùng Cảnh sát biển cũng tổ chức các lớp huấn luyện nâng cao năng lực ngoại ngữ cho cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền. Sự phối hợp chặt chẽ giữa Khoa Cảnh sát biển, Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng Nghiệp vụ Cảnh sát biển và các Vùng Cảnh sát biển sẽ bảo đảm chương trình giảng dạy tiếng Anh chuyên ngành bám sát yêu cầu thực tiễn, thường xuyên cập nhật các tình huống nghiệp vụ mới, từ đó nâng cao hiệu quả huấn luyện cho đội ngũ cán bộ tàu trong toàn Lực lượng. Qua đó, góp phần xây dựng đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển có trình độ tiếng Anh vững vàng, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay.

Bốn là, tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá năng lực sử dụng tiếng Anh chuyên ngành đối với đội ngũ cán bộ tàu trong toàn Lực lượng Cảnh sát biển. Để khuyến khích động cơ và nâng cao ý thức tự học, cần đưa chuẩn đầu ra tiếng Anh chuyên ngành vào tiêu chí thi đua, đánh giá, khen thưởng của cán bộ tàu. Cùng với đó, tổ chức các hội thi, hội thao tiếng Anh chuyên ngành nhằm tạo phong trào học tập sôi nổi, tăng cường giao lưu, trao đổi kinh nghiệm giữa các đơn vị. Song song, mỗi cán bộ cần xây dựng kế hoạch tự học phù hợp với chức trách, nhiệm vụ của mình. Việc duy trì kiểm tra, đánh giá định kỳ sẽ giúp xác định chính xác trình độ, kịp thời điều chỉnh chương trình đào tạo, bồi dưỡng, qua đó đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác thực thi pháp luật, bảo vệ chủ quyền và hợp tác quốc tế trên biển. Thực tiễn cho thấy, kiểm tra - đánh giá không chỉ là công cụ quản lý chất lượng đào tạo, mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy cán bộ tàu Cảnh sát biển không ngừng rèn luyện, nâng cao năng lực tiếng Anh chuyên ngành.

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, nhiệm vụ của Cảnh sát biển Việt Nam ngày càng đa dạng, phức tạp và có nhiều yếu tố liên quan trực tiếp đến hợp tác, phối hợp với các lực lượng nước ngoài. Do vậy, nâng cao năng lực sử dụng tiếng Anh chuyên ngành cho đội ngũ cán bộ tàu không chỉ là yêu cầu cấp thiết trước mắt, mà còn là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, góp phần trực tiếp vào việc nâng cao chất lượng, hiệu quả thực thi pháp luật, bảo vệ chủ quyền và giữ vững an ninh, trật tự, an toàn trên biển. Việc đổi mới chương trình đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất, tăng cường phối hợp giữa Khoa Cảnh sát biển với các đơn vị Cảnh sát biển, cùng với đẩy mạnh công tác kiểm tra, đánh giá sẽ tạo nên nền tảng vững chắc, giúp đội ngũ cán bộ tàu Cảnh sát biển từng bước nâng cao trình độ tiếng Anh chuyên ngành, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Bên cạnh đó, ý thức tự học, tinh thần chủ động rèn luyện của mỗi cá nhân cán bộ tàu chính là yếu tố quyết định, bảo đảm cho sự phát triển bền vững về năng lực ngoại ngữ trong toàn Lực lượng./.

Đại tá, TS. TÔN ĐỨC ANH

Trưởng khoa Cảnh sát biển/ Học viện Hải quân