(Canhsatbien.vn) - 

Trong bối cảnh tình hình quốc tế, khu vực ngày càng có những diễn biến nhanh chóng, phức tạp và khó lường; nguy cơ chiến tranh, xung đột vũ trang từ biển luôn thường trực, đặc biệt ở khu vực Biển Đông - nơi có tranh chấp chủ quyền phức tạp, đan xen giữa các quốc gia, vùng lãnh thổ trong khu vực và lợi ích của các cường quốc trên thế giới. Việt Nam là một quốc gia ven biển với trên 3.260 km bờ biển, gần 3.000 hòn đảo lớn nhỏ và vùng đặc quyền kinh tế rộng lớn. Đây không chỉ là không gian sinh tồn, môi trường giao thương của người dân mà còn là chiến trường tiềm tàng trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc tương lai.

Một trong những hình thức tác chiến địch có thể sử dụng khi tiến hành xâm lược nước ta là phong tỏa đường biển. Phong tỏa đường biển được địch tiến hành trên biển nhằm cô lập một phần hoặc toàn bộ căn cứ, hải cảng, vịnh, eo biển, bờ biển, đảo, luồng lạch như luồng Cửa Vạn, lạch Miều, cửa Nội,… tại khu vực Vịnh Hạ Long, Vịnh Cam Ranh,… nhằm cắt đứt sự liên hệ với bên ngoài bằng đường biển và không cho lực lượng của ta ra khỏi khu vực phong tỏa để phá hoại tiềm lực kinh tế quân sự và làm kiệt quệ khả năng tác chiến của Việt Nam - một trong những biện pháp chủ yếu để giành quyền làm chủ trên biển. Trong tình huống đó, lực lượng Hải quân và Cảnh sát biển Việt Nam đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát hiện sớm, ngăn chặn, và vô hiệu hóa âm mưu phong tỏa của địch.

Âm mưu, thủ đoạn của địch trong phong tỏa đường biển Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển biển đang là xu hướng lớn của thế kỷ XXI, Biển Đông trở thành khu vực trọng yếu về địa chính trị - địa quân sự đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi các nước lớn trên thế giới thường xuyên “lôi kéo” đồng minh, phô trương lực lượng nhằm củng cố vị thế, gia tăng lợi ích của mình. Việt Nam, với vị trí địa lý chiến lược và đường bờ biển dài, được đánh giá là một trong những quốc gia có nguy cơ cao bị áp dụng hình thức phong tỏa đường biển trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Từ góc độ chiến lược, phong tỏa đường biển là một hình thức đấu tranh lâu dài, đặc biệt nguy hiểm, không chỉ nhằm vào mục tiêu quân sự mà còn gây sức ép chính trị, kinh tế, xã hội và dư luận quốc tế. Thủ đoạn địch sử dụng trong phong tỏa đường biển rất đa dạng, linh hoạt; thường là sự kết hợp giữa biện pháp quân sự, ngoại giao, pháp lý và trên không gian mạng. Về mặt quân sự, địch có thể huy động lực lượng hải quân, tàu ngầm, không quân hải quân để lập vòng phong tỏa và có thể răn đe sử dụng vũ lực đối với tàu thuyền qua lại. Cùng với đó, địch có thể triển khai các loại vũ khí như thủy lôi, tên lửa đối hải, thiết bị tác chiến điện tử nhằm gián đoạn hệ thống chỉ huy; hệ thống quan sát, trinh sát tình hình trên biển của ta. Về mặt pháp lý và trên mặt trận thông tin, dư luận địch có thể lợi dụng danh nghĩa “kiểm tra an ninh”, “duy trì trật tự hàng hải” hoặc thực hiện “quyền đánh giá độc lập” nhằm biện minh cho hành vi phong tỏa. Tình huống phong tỏa đường biển đặt Việt Nam trước yêu cầu phải chuẩn bị nghiêm túc, xây dựng các phương án ứng phó toàn diện, trong đó có việc sử dụng linh hoạt, hiệp đồng hiệu quả giữa Lực lượng Hải quân và Cảnh sát biển.

Vai trò của Hải quân và Cảnh sát biển trong chống phong tỏa đường biển

Trước đối tượng sử dụng chiến thuật phong tỏa đường biển, việc đề cao tư duy chiến lược toàn diện và sắp đặt Lực lượng Hải quân nhân dân Việt Nam cùng Cảnh sát biển Việt Nam vào vị trí trung tâm trong tác chiến là cần thiết. Mỗi lực lượng có chức năng, nhiệm vụ, đặc thù, điểm mạnh và phạm vi hoạt động khác nhau, nhưng nếu được tổ chức hiệp đồng khoa học sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp để sẵn sàng đối phó với các tình huống phong tỏa phức tạp, nguy hiểm trên biển.

Hải quân nhân dân Việt Nam là lực lượng vũ trang cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, được trang bị nhiều phương tiện, vũ khí hiện đại, có sức mạnh hỏa lực lớn, năng lực tác chiến ngày càng được nâng cao. Trước yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, Hải quân ta đủ khả năng tác chiến độc lập hoặc hiệp đồng chặt chẽ với các lực lượng trong Quân chủng và liên quân binh chủng để hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Trong tình huống bị đối phương phong tỏa đường biển, Lực lượng Hải quân sẵn sàng tổ chức tác chiến từ xa, chủ động phá thế bao vây, giữ vững tuyến hàng hải chiến lược, bảo đảm hành lang vận tải trên biển và duy trì thông tin, tiếp tế, chi viện cho các đảo tiền tiêu. Các lực lượng chủ công như tàu tên lửa, tàu ngầm, không quân hải quân, đặc công nước... phát huy sức mạnh tổng hợp, linh hoạt triển khai các đòn đánh bất ngờ, phi đối xứng, gây tổn thất nặng nề, làm thay đổi cục diện chiến trường trên biển.

Là lực lượng chuyên trách thực thi pháp luật của Nhà nước trên các vùng biển, đảo của Tổ quốc, Cảnh sát biển Việt Nam giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền, an ninh, trật tự, an toàn và lợi ích quốc gia trên biển, nhất là trong giai đoạn hòa bình, thời kỳ trước chiến tranh và các tình huống “vùng xám” phức tạp. Phát huy chức năng tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, Lực lượng Cảnh sát biển thường xuyên triển khai các hoạt động giám sát, phát hiện, xử lý hành vi vi phạm pháp luật trên biển theo đúng quy định của pháp luật trong nước và thông lệ quốc tế. Đồng thời, Lực lượng luôn đồng hành cùng ngư dân, kịp thời hỗ trợ, bảo vệ an toàn cho các hoạt động đánh bắt hợp pháp, tổ chức hộ tống tàu dân sự, duy trì hiện diện liên tục nhằm khẳng định chủ quyền quốc gia đối với các vùng biển thiêng liêng của Tổ quốc. Trong các tình huống nhạy cảm, phức tạp, lực lượng Cảnh sát biển phát huy vai trò là cầu nối pháp lý - truyền thông, góp phần tạo dựng và củng cố dư luận tích cực từ cộng đồng quốc tế, xử lý linh hoạt để tránh những tính toán sai lầm có thể dẫn tới đối đầu không cần thiết, bảo vệ vững chắc môi trường hòa bình, ổn định trên biển. Với bản lĩnh chính trị vững vàng, trình độ nghiệp vụ, pháp lý ngày càng cao và tinh thần “Mưu trí, dũng cảm, khôn khéo, kiên quyết”, Cảnh sát biển Việt Nam luôn là chỗ dựa tin cậy của nhân dân trên biển, xứng đáng là lực lượng nòng cốt trong bảo vệ an ninh quốc gia và thực thi pháp luật trên biển trong tình hình mới.

Một số vấn đề trong tổ chức, sử dụng lực lượng phối hợp

Hiện nay, cơ chế tổ chức và chỉ huy giữa lực lượng Hải quân và Cảnh sát biển vẫn tồn tại sự phân tách nhất định về cơ cấu, gây khó khăn trong công tác hiệp đồng tác chiến tổng hợp, nhất là trong điều kiện chiến tranh hiện đại, đa hướng, đa dạng về hình thái và phương tiện. Trước yêu cầu nhiệm vụ mới, cần thiết phải xây dựng cơ chế chỉ huy liên hợp dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Bộ Tổng Tham mưu, bảo đảm sự phân công nhiệm vụ rõ ràng, linh hoạt giữa các lực lượng phối thuộc theo từng khu vực chiến trường.

Đề xuất thành lập các Sở chỉ huy tác chiến liên hợp tại những địa bàn chiến lược trên hướng biển, có năng lực tích hợp thông tin, chỉ huy trực tuyến và xử lý tình huống nhanh chóng, chính xác. Công tác huấn luyện, diễn tập cần bám sát thực tiễn, sát với các tình huống giả định có tính đối kháng cao, gắn kết chặt chẽ giữa các lực lượng, binh chủng nhằm nâng cao năng lực hiệp đồng tác chiến.

Về phương thức tác chiến, cần triển khai đồng bộ các hình thức phù hợp với đặc điểm chiến trường biển hiện đại, cụ thể:

 Tác chiến phòng ngự tích cực: Tổ chức lực lượng phòng thủ từ xa bằng các loại vũ khí hiện có như các đơn vị tên lửa bờ, tàu hộ vệ tên lửa, tàu pháo, các phi đội không quân,… sẵn sàng đánh chặn, phá vỡ thế bao vây của địch.

Tác chiến phi đối xứng: Phát huy ưu thế cơ động, linh hoạt của các lực lượng nhỏ như tàu tên lửa tấn công nhanh, tàu cá có vũ trang, đặc công - người nhái để tổ chức các đòn đánh bất ngờ, đánh vào điểm yếu, gây rối loạn đội hình tác chiến của địch.

Tổ chức hộ tống vận tải: Hình thành các đội tàu vận tải được bảo vệ bởi lực lượng tàu chiến, tàu Cảnh sát biển, kết hợp với kế hoạch nghi binh, phân tán hướng vận tải để bảo đảm an toàn.

Chiến tranh thông tin - pháp lý: Chủ động đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, công khai tài liệu chứng cứ về hành động vi phạm của đối phương, đồng thời vận động sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế và khu vực.

Tổng thể, việc tổ chức phối hợp hiệp đồng chặt chẽ giữa Hải quân và Cảnh sát biển sẽ góp phần nâng cao sức mạnh tổng hợp, xây dựng thế trận phòng thủ hướng biển chủ động, vững chắc, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Bảo đảm hậu cần - kỹ thuật và thế trận biển toàn dân

Trong bối cảnh tình hình Biển Đông tiếp tục tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, việc chủ động xây dựng và củng cố hệ thống bảo đảm hậu cần - kỹ thuật hiện đại, đồng bộ, cùng với việc phát triển thế trận quốc phòng toàn dân trên biển vững chắc là yêu cầu cấp thiết nhằm đảm bảo cho các hoạt động phòng, chống phong tỏa đường biển được tiến hành liên tục, hiệu quả, góp phần giữ vững chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, cần xây dựng hệ thống bảo đảm hậu cần - kỹ thuật mang tính chiến lược, có sự bố trí hợp lý theo hướng mở rộng về chiều sâu và trải rộng theo trục ven biển. Các căn cứ hậu cần - kỹ thuật cần được ưu tiên đầu tư, hiện đại hóa tại các địa bàn trọng yếu như Hải Phòng, Đà Nẵng, Cam Ranh, Cần Thơ và Thành phố Hồ Chí Minh. Những cơ sở này phải đảm bảo khả năng tiếp nhận, sửa chữa, bảo dưỡng, tiếp tế cho các lực lượng làm nhiệm vụ trên biển, đặc biệt trong điều kiện chiến đấu dài ngày, độc lập hoặc bị phong tỏa.

Cùng với đó, các đảo tiền tiêu như Trường Sa, Phú Quý, Cồn Cỏ, Lý Sơn,… cần được chú trọng đầu tư nâng cao năng lực tự đảm bảo hậu cần. Việc xây dựng hệ thống kho chứa vật tư, cơ sở lọc nước, trạm y tế, vườn tăng gia sản xuất, cũng như hệ thống dự trữ chiến lược sẽ góp phần đảm bảo cho lực lượng trên đảo có thể trụ vững, chiến đấu bền bỉ trong điều kiện bị cô lập dài ngày. Cần tiếp tục nghiên cứu, phát triển các phương tiện tiếp tế cơ động, hiện đại như tàu vận tải tốc độ cao, trạm nổi đa năng, thiết bị bay không người lái phục vụ vận chuyển hậu cần trong điều kiện khó khăn, phức tạp.

Trong công tác bảo đảm kỹ thuật, cần tổ chức hệ thống bảo trì, sửa chữa vũ khí, trang bị kỹ thuật thành nhiều cấp, bảo đảm tính cơ động, kịp thời và hiệu quả. Từ các trạm kỹ thuật dã chiến ngoài đảo, cho tới các nhà máy sửa chữa lớn trong đất liền, cần có sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng. Lực lượng kỹ thuật cần được huấn luyện bài bản, thành thục, đủ khả năng khắc phục sự cố trong điều kiện thiếu thốn vật tư, xa hậu cứ, góp phần duy trì hệ số kỹ thuật và khả năng sẵn sàng chiến đấu của vũ khí, trang bị ở mức cao.

Một trong những nhân tố có ý nghĩa chiến lược là phát huy sức mạnh của thế trận quốc phòng toàn dân trên biển. Đây là sự kết hợp chặt chẽ giữa lực lượng vũ trang với lực lượng dân sự, trong đó ngư dân, doanh nghiệp hàng hải, hệ thống cảng biển,… chính là “tai mắt”, là lực lượng tại chỗ quan trọng trong công cuộc bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Cần tiếp tục củng cố, xây dựng lực lượng dân quân tự vệ biển vững mạnh, từng bước chính quy, có tổ chức, trang bị phù hợp và được huấn luyện thường xuyên, sẵn sàng phối hợp tác chiến cùng các lực lượng chuyên trách khi có tình huống xảy ra. Việc đẩy mạnh công tác giáo dục quốc phòng - an ninh, phổ biến pháp luật biển đảo cho cộng đồng ngư dân, chủ tàu, doanh nghiệp logistics là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm, cảnh giác và ý chí quyết tâm bảo vệ chủ quyền biển, đảo.

Bảo đảm hậu cần - kỹ thuật và xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân trên biển là nhiệm vụ chiến lược, lâu dài, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, sự nỗ lực của các lực lượng vũ trang và sự chung sức, đồng lòng của toàn dân. Đây chính là nền tảng vững chắc để bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn phong tỏa, chia cắt, xâm phạm chủ quyền của Tổ quốc từ hướng biển.

Có thể thấy, phong tỏa đường biển là một hình thức tác chiến mang tính chất kết hợp giữa quân sự, chính trị và pháp lý, thường được triển khai trong các tình huống “vùng xám” hoặc xung đột cường độ thấp. Đây là thủ đoạn nguy hiểm, có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia, an toàn hàng hải, kinh tế biển và chủ quyền lãnh thổ nếu không được nhận diện đúng, ngăn chặn, xử lý kịp thời và hiệu quả.

Trong bối cảnh đó, việc tổ chức, sử dụng hiệu quả Lực lượng Hải quân nhân dân Việt Nam và Cảnh sát biển Việt Nam giữ vai trò đặc biệt quan trọng, mang tính quyết định trong việc ngăn chặn, đẩy lùi và làm thất bại mọi âm mưu phong tỏa đường biển của các thế lực thù địch.

Hải quân nhân dân Việt Nam là lực lượng nòng cốt trong tác chiến trên biển, đặc biệt trong các hoạt động đối kháng vũ trang, phá vòng phong tỏa, bảo vệ tuyến vận tải chiến lược, bảo đảm thông suốt cho hậu cần - kỹ thuật trong điều kiện chiến tranh. Trong khi đó, Cảnh sát biển Việt Nam là lực lượng chức năng chuyên trách, có vai trò to lớn trên mặt trận pháp lý - thực thi, hoạt động linh hoạt trong các tình huống phức tạp, nhất là trên không gian “vùng xám” - nơi các hành vi xâm phạm chủ quyền diễn ra không mang hình thức xung đột vũ trang rõ ràng.

Sự phối hợp hiệp đồng chặt chẽ giữa Hải quân và Cảnh sát biển, dưới sự chỉ huy thống nhất, sẽ tạo nên thế trận ba chiều vững chắc - kết hợp giữa đấu tranh vũ trang, đấu tranh pháp lý và đấu tranh thông tin, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trên các vùng biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Trên cơ sở những phân tích và lập luận như trên, bài viết xin đề xuất một số định hướng, kiến nghị trong thời gian tới.

Về chiến lược và học thuyết quốc phòng trên biển: Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện hệ thống học thuyết quốc phòng - an ninh trên hướng biển, nhất là các nội dung liên quan đến tác chiến chống phong tỏa, đối phó với các hình thức chiến tranh phi truyền thống và hoạt động trong “vùng xám”. Cần phát triển tư duy tác chiến liên hợp, lấy phòng ngừa là chính, kết hợp chặt chẽ giữa phòng thủ chủ động và đấu tranh pháp lý - truyền thông.

Về tổ chức lực lượng: Từng bước xây dựng cơ chế phối hợp tác chiến chặt chẽ giữa Hải quân và Cảnh sát biển, hướng tới hình thành mô hình chỉ huy liên hợp trong điều kiện tác chiến trên biển. Đồng thời, chú trọng huấn luyện diễn tập liên quân, liên ngành, nâng cao khả năng phối hợp hiệp đồng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong các tình huống phức tạp

Về vũ khí trang bị, kỹ thuật: Ưu tiên hiện đại hóa lực lượng thực thi pháp luật và tác chiến trên biển, đầu tư các phương tiện cơ động, giám sát hiện đại có khả năng hoạt động dài ngày trên biển, đủ sức phát hiện sớm, xử lý kịp thời các hành vi phong tỏa, xâm phạm chủ quyền. Đặc biệt quan tâm phát triển lực lượng kỹ thuật biển, hậu cần biển phù hợp với chiến tranh hiện đại.

Về công tác pháp lý và tuyên truyền: Chủ động tăng cường đấu tranh pháp lý trên trường quốc tế nhằm bảo vệ chủ quyền, khẳng định tính chính nghĩa và phù hợp với luật pháp quốc tế. Đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền, thông tin chính thống, phản bác kịp thời các luận điệu sai trái, xuyên tạc, qua đó góp phần nâng cao nhận thức, củng cố niềm tin, tranh thủ sự đồng tình, ủng hộ của cộng đồng quốc tế.

Về xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân trên biển: Huy động sức mạnh tổng hợp của toàn dân trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển, đảo thông qua việc xây dựng lực lượng dân quân biển, ngư dân tự quản, kết hợp với công tác giáo dục quốc phòng - an ninh, phổ biến pháp luật về biển đảo. Phát huy vai trò của các doanh nghiệp vận tải biển, hệ thống cảng biển, ngư dân, lực lượng hậu cần - kỹ thuật dân sự trong xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân trên biển. Chiến tranh bảo vệ Tổ quốc từ hướng biển - nếu xảy ra - sẽ có những đặc điểm rất khác biệt so với các cuộc chiến tranh trước đây, đòi hỏi tư duy mới, cách tiếp cận mới, phương pháp tổ chức lực lượng, tác chiến và vận hành thế trận mang tính liên ngành, liên lĩnh vực. Việc kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giữa sức mạnh quân sự và phi quân sự, giữa đấu tranh cứng rắn và mềm dẻo sẽ tạo nên thế trận toàn diện, vững chắc, đủ sức ứng phó hiệu quả trước mọi âm mưu, thủ đoạn phong tỏa, xâm phạm chủ quyền từ hướng biển của các thế lực thù địch./.

Trung tá, ThS. VŨ ĐỨC NHIÊN

Khoa Quân chủng, Học viện Chính trị