(Canhsatbien.vn) - 

Nằm trong khu vực Biển Đông, vùng biển Việt Nam vốn có nguồn lợi thủy sản phong phú, đa dạng và giá trị kinh tế cao. Hoạt động thủy sản đã tạo việc làm, thu nhập cho hàng triệu người lao động, nhất là ở 28 tỉnh, thành ven biển. Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm khuyến khích, hỗ trợ, tạo điều kiện cho các hoạt động thủy sản, nâng cao năng lực, sản lượng khai thác, góp phần quan trọng cho phát triển kinh tế; tăng cường, củng cố quốc phòng - an ninh, bảo vệ vững chắc chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và giữ gìn an ninh, trật tự an toàn trên các vùng biển, đảo của Tổ quốc.

Lực lượng Cảnh sát biển tiếp cận tàu cá của ngư dân để tuyên truyền pháp luật và hỗ trợ ngư dân hoạt động trên biển.

Hiện nay, cả nước có trên 110.000 tàu cá các loại. Trong đó, có gần 35.000 chiếc có công xuất máy trên 90 CV, chủ yếu hoạt động đánh bắt xa bờ (trên 15.000 tàu cá thường xuyên hoạt động ở các ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa, DK1 và vùng đặc quyền kinh tế phía Tây Nam, với trên 150.000 lao động). Đây là lực lượng đông đảo, hiện diện rộng khắp trên các vùng biển, đảo của Việt Nam. Lực lượng này khi được tuyên truyền, định hướng, vận động và với truyền thống yêu nước, khi được huy động sẽ góp phần tạo nên sức mạnh tổng hợp để cùng các lực lượng chức năng của Nhà nước thực hiện thắng lợi nhiệm vụ bảo vệ vững chắc chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán; các lợi ích quốc gia, dân tộc trên các vùng biển và thềm lục địa Việt Nam.

Thời gian qua, tình hình Biển Đông diễn biến phức tạp, tác động trực tiếp đến an ninh khu vực và chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia của Việt Nam. Các nước gia tăng hoạt động kiểm soát, phát hiện, bắt giữ, xử lý tàu cá nước ngoài vi phạm vùng biển của họ, trong đó có tàu cá của Việt Nam. Đặc biệt, nhiều trường hợp nước ngoài đã xua đuổi, bắt giữ trái phép tàu cá và ngư dân của ta khi đang hoạt động bình thường ở ngư trường truyền thống Hoàng Sa, Trường Sa hoặc trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, khu vực giáp ranh vùng biển Indonesia. Tình trạng tàu cá nước ngoài xâm phạm vùng biển Việt Nam diễn biến phức tạp (từ năm 2016 đến nay, ta đã phát hiện trên 10.000 lượt chiếc). Bên cạnh đó, trước thực trạng công tác bảo vệ, phát triển nguồn lợi thủy sản chưa có chiều sâu, lượng tàu cá phát triển nhanh, quản lý hoạt động khai thác còn nhiều bất cập dẫn đến một số khu vực biển nước ta đang có dấu hiệu suy giảm nguồn lợi thủy sản và nhiều tàu cá, ngư dân Việt Nam đã vượt sang vùng biển nước ngoài đánh bắt hải sản trái phép, bị bắt giữ, xử phạt nặng. Tình hình trên đã tác động trực tiếp đến tâm lý, tính mạng, tài sản của ngư dân ta; ảnh hưởng đến quan hệ ngoại giao, hợp tác quốc tế giữa Việt Nam và các nước.

Ngoài ra, vùng biển Việt Nam có thời tiết, khí hậu, hải văn phức tạp. Hàng năm xuất hiện nhiều cơn bão, các đợt không khí lạnh, hiện tượng thời tiết cực đoan như giông, lốc, sương mù thường xuyên xảy ra, ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn về con người, phương tiện khi ngư dân hoạt động trên biển.

Xác định bảo vệ, hỗ trợ hoạt động thủy sản gắn với bảo đảm quốc phòng - an ninh (QP - AN) trên biển là nhiệm vụ quan trọng, có vị trí, ý nghĩa chiến lược, những năm qua, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam luôn chủ động, tích cực quán triệt, triển khai nghiêm túc, hiệu quả các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chỉ thị, nghị quyết của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng về thực hiện nhiệm vụ QP - AN gắn với bảo vệ, hỗ trợ các hoạt động kinh tế biển, trong đó có hoạt động thủy sản. Toàn lực lượng đã chủ động, tích cực phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương các tỉnh, thành ven biển và các ngành chức năng liên quan làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho ngư dân các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế biển; hoạt động khai thác, nuôi trồng, chế biến thủy sản; quản lý biển, đảo và chức năng, nhiệm vụ của Lực lượng Cảnh sát biển; những điều ngư dân cần biết khi hoạt động trên biển; quy định của các nước ASEAN khi xử lý tàu cá nước ngoài vi phạm, trong đó có tàu cá và ngư dân Việt Nam; các quy tắc, quy định về trực canh, trực thời tiết để kịp thời xử lý các tình huống, tránh rủi ro đáng tiếc khi hoạt động trên biển; chủ động phát hiện, thông tin kịp thời cho lực lượng chức năng các hành vi vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của tàu thuyền nước ngoài, tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác hoặc khi gặp các tình huống trên biển.

Trên thực địa, Lực lượng Cảnh sát biển thường xuyên duy trì các tàu trực ở các điểm đảo xa bờ; hàng ngày, duy trì hàng chục chiếc tàu, xuồng thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát trên biển, nhằm chủ động, kịp thời tiếp nhận các thông tin, triển khai các phương án bảo vệ, hỗ trợ cho tàu cá và ngư dân ta khi gặp các tình huống trên biển; triển khai hiệu quả Chương trình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”. Từ năm 2011 đến nay, Lực lượng Cảnh sát biển đã phát hiện, tuyên truyền, đấu tranh, yêu cầu hàng chục nghìn lượt chiếc tàu cá nước ngoài vi phạm vùng biển Việt Nam khai thác hải sản trái phép; thực hiện 107 vụ tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn, cứu được 562 người, với 53 phương tiện.

Đặc biệt, thời gian gần đây, tình trạng tàu cá và ngư dân Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài đánh bắt hải sản diễn biến phức tạp. Cảnh sát biển Việt Nam đã triển khai nhiều lượt chuyến tàu trực, tuần tra, kiểm soát ở các vùng biển giáp ranh, vùng biển chồng lấn, qua đó kịp thời phát hiện, tuyên truyền, ngăn chặn hàng trăm lượt chiếc tàu cá Việt Nam có dấu hiệu vượt sang vùng biển nước ngoài đánh bắt hải sản trái phép. Đồng thời, chủ động phát hiện, kiên quyết, kiên trì đấu tranh với lực lượng chức năng của nước ngoài khi có hành động kiểm soát, xua đuổi hoặc bắt giữ, xử lý tàu cá và ngư dân Việt Nam đang hoạt động ở vùng biển còn có nhận thức khác nhau, vùng biển chồng lấn. Các hoạt động của Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam đã củng cố niềm tin, giúp ngư dân yên tâm, tiếp tục đầu tư, đẩy mạnh hoạt động thủy sản để phát triển kinh tế biển, cùng với các lực lượng chức năng củng cố thế trận QP - AN trên biển.

Những năm tới, tình hình Biển Đông vẫn diễn biến phức tạp, khó lường. Các quốc gia quanh Biển Đông tiếp tục đẩy mạnh hoạt động tuần tra, kiểm soát, phát hiện, xử lý cứng rắn đối với tàu cá và ngư dân nước ngoài vi phạm vùng biển của họ, trong đó có tàu cá và ngư dân Việt Nam. Vấn đề hợp tác nghề cá giữa Việt Nam với các nước ASEAN thời gian qua đã được các cơ quan liên quan rất quan tâm, song do quan điểm và hệ thống pháp luật của mỗi nước có nhiều khác biệt nên trong thời gian tới công tác này chưa thể có được những kết quả đột phá; tàu cá nước ngoài vi phạm vùng biển Việt Nam đánh bắt hải sản trái phép vẫn tiếp tục diễn ra nhiều. Để tiếp tục nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác bảo vệ, hỗ trợ hoạt động thủy sản gắn với bảo đảm QP - AN trên biển, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam cần chủ động thực hiện tốt một số nội dung, giải pháp chính sau:

Thứ nhất, tăng cường và nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho ngư dân. Theo đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp trong Lực lượng Cảnh sát biển cần chủ động, tích cực phối hợp các cơ quan liên quan, cấp ủy, chính quyền các địa phương ven biển đẩy mạnh và nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho ngư dân. Hình thức tuyên truyền cần phải linh hoạt, đa dạng, phong phú; tuyên truyền trên bờ, trên biển, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, các hội nghị chuyên đề, các tổ chức chính trị xã hội - tổ chức nghề nghiệp. Nội dung tuyên truyền phải thiết thực, ngắn gọn, dễ hiểu, phù hợp với nhận thức của đối tượng tuyên truyền. Trong đó, đặc biệt chú trọng đến nội dung tuyên truyền về phạm vi vùng biển của Việt Nam; trách nhiệm của công dân (ngư dân) trong việc phát hiện, tố giác các hành vi vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán, tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác trên biển; quy định và hình thức xử lý của các nước quanh Biển Đông khi tàu cá và ngư dân Việt Nam vi phạm vùng biển của họ; quy định của pháp luật Việt Nam về xử lý (kinh tế, hành chính, hình sự) các tổ chức, đường dây môi giới, chủ tàu, thuyền trưởng cố ý đưa tàu cá và ngư dân Việt Nam sang vùng biển nước ngoài khai thác thủy sản trái phép. Thông qua tuyên truyền, giúp ngư dân hiểu, có chuyển biến rõ nét cả về nhận thức và hành động, từ đó tự giác chấp hành pháp luật khi hoạt động trên biển, nêu cao trách nhiệm, chủ động phối hợp chặt chẽ với Lực lượng Cảnh sát biển cùng thực hiện thắng lợi nhiệm vụ QP - AN trên các vùng biển, đảo của Tổ quốc.

Thứ hai, chủ động nghiên cứu, tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành các chủ trương, chính sách về hoạt động thủy sản gắn với bảo đảm QP - AN trên biển. Qua hoạt động thực tiễn, Lực lượng Cảnh sát biển cần chủ động, tích cực nghiên cứu, phân tích, đánh giá những ưu điểm, tồn tại, khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật về hoạt động thủy sản gắn với bảo đảm QP - VN trên biển; chủ động tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành các chủ trương, chính sách, pháp luật về hoạt động thủy sản. Đặc biệt chú trọng đến chính sách đóng mới tàu cá có công xuất lớn, kết cấu thân vỏ vững chắc, lắp đặt các trang thiết bị thông tin liên lạc hiện đại, đủ khả năng hoạt động ở các vùng biển xa, vùng biển nhạy cảm; đẩy mạnh triển khai đàm phán, ký kết các Hiệp định hợp tác nghề cá với các nước ASEAN có vùng biển giáp ranh với vùng biển Việt Nam; công tác đào tạo, chuyển giao công nghệ bảo quản thủy sản sau thu hoạch; cơ chế hỗ trợ về bảo hiểm, nhiên liệu khi ngư dân đăng ký hoạt động ở các vùng biển xa bờ; cơ chế hỗ trợ lãi vay cho việc đóng mới tàu cá xa bờ. Qua đó, tạo động lực cho ngư dân tiếp tục phát triển hoạt động thủy sản, gắn với bảo đảm QP - AN trên biển.

Thứ ba, tiếp tục xây dựng Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, có tính chuyên nghiệp cao” để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Thời gian tới, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam cần tiếp tục nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng quan tâm, đầu tư xây dựng lực lượng đến năm 2020 và những năm tiếp theo theo đúng lộ trình Đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong đó, chú trọng đóng mới các gam tàu có lượng giãn nước lớn, trang bị hiện đại, có thể hoạt động dài ngày ở các vùng biển xa, trong điều kiện thời tiết, khí hậu, hải văn phức tạp; coi trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của Lực lượng; xây dựng hành lang pháp luật về Cảnh sát biển đồng bộ, đủ mạnh (xây dựng Luật Cảnh sát biển Việt Nam) để tạo cơ sở pháp lý cho Cảnh sát biển hoạt động, đặc biệt là trong điều kiện Việt Nam hội nhập sâu với khu vực và thế giới; nghiên cứu, hoàn chỉnh quy hoạch vị trí đóng quân và cơ sở hạ tầng kèm theo, bảo đảm tính cơ động khi thực hiện nhiệm vụ, trong đó có nhiệm vụ bảo vệ, hỗ trợ hoạt động thủy sản gắn với bảo đảm QP - AN trên biển.

Thứ tư, chủ động nắm, đánh giá, dự báo tình hình trên biển và tăng cường công tác tuần tra kiểm soát, bảo vệ, hỗ trợ hoạt động thủy sản gắn với bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia trong vùng biển Việt Nam. Toàn Lực lượng chú trọng, tăng cường công tác nắm, đánh giá, dự báo tình hình trên biển; triển khai các biên đội tàu Cảnh sát biển trực và hoạt động trên biển, chủ động phát hiện, kiên quyết, kiên trì đấu tranh, ngăn chặn tàu thuyền nước ngoài vi phạm vùng biển Việt Nam; bảo vệ, hỗ trợ ngư dân khi bị nước ngoài kiểm soát, xua đuổi hoặc bắt giữ trái phép trên các vùng biển chồng lấn; kịp thời phát hiện, ngăn chặn tàu cá Việt Nam có dấu hiệu vi phạm vùng biển các nước; nhanh chóng tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn khi ngư dân gặp sự cố, tình huống trên biển nhằm tạo chỗ dựa vững chắc để ngư dân yên tâm đẩy mạnh đầu tư, nâng cao hơn nữa năng lực, hiệu quả khai thác thủy sản trên vùng biển Việt Nam.

Thứ năm, làm tốt công tác phối hợp các lực lượng để kịp thời trao đổi thông tin, tổ chức xác minh, xử lý các vụ việc phát sinh liên quan đến hoạt động thủy sản. Cấp ủy, chỉ huy các cấp trong toàn Lực lượng cần phải coi trọng công tác phối hợp lực lượng, nhất là phối hợp với Lực lượng Hải quân, Bộ đội Biên phòng, Kiểm Ngư, chính quyền các địa phương ven biển để trao đổi thông tin, nắm tình hình về hoạt động thủy sản, những vấn đề cần chú ý, nhất là các thông tin, vụ việc xảy ra hoặc có nguy cơ xảy ra trên biển liên quan đến tính mạng, tài sản của ngư dân Việt Nam. Trong công tác đối ngoại, cần chú trọng phối hợp, chủ động đấu tranh ngoại giao ở các cấp độ khác nhau để kiên quyết, kiên trì phản đối các hành động kiểm soát, xua đuổi hoặc bắt giữ, xử lý tàu cá và ngư dân Việt Nam hoạt động bình thường ở vùng biển còn có nhận thức khác nhau, vùng biển chồng lấn; yêu cầu các nước có biện pháp giáo dục, xử lý ngư dân của nước mình khi có hành vi xâm phạm vùng biển Việt Nam; tập trung phát huy hơn nữa hiệu quả các đường dây nóng trong xử lý các vấn đề phát sinh liên quan đến hoạt động thủy sản./.

Thiếu tướng, TS. Nguyễn Văn Sơn - Phó Tư lệnh Pháp luật Cảnh sát biển