(Canhsatbien.vn) - 

Hoạt động khai thác thủy sản ngoài mục đích phát triển kinh tế, nâng cao đời sống, thúc đẩy an sinh xã hội, lực lượng tàu cá và ngư dân Việt Nam còn góp phần quan trọng trong việc tăng cường sự hiện diện trên các vùng biển chủ quyền, tham gia cùng với các lực lượng chức năng bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc bằng biện pháp dân sự, giữ môi trường hòa bình, ổn định, hữu nghị, hợp tác để phát triển.

Với trên 110.000 tàu, thuyền các loại, trong đó có trên 35.000 tàu cá có công suất trên 90 CV, hoạt động ở tuyến lộng, sản lượng thủy sản khai thác trên các vùng biển Việt Nam, luôn chiếm tỷ lệ lớn trong cơ cấu sản lượng của toàn ngành thủy sản. Đây là một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu trung bình trong 03 năm qua đạt từ 07 ÷ 08 tỷ USD/năm và tỷ lệ tăng trưởng cao, trung bình từ 10 ÷ 15%, đứng thứ 5 trong các ngành kinh tế quốc dân (sau dầu thô, dệt may, da giày và điện tử). Ngành kinh tế này, còn tạo công ăn việc làm cho gần 5 triệu lao động trên cả nước, đặc biệt là nhân dân các tỉnh, thành phố ven biển. Ngoài những mặt tích cực, cơ bản đã đạt được, trong những năm qua, tình trạng tàu cá và ngư dân Việt Nam vi phạm vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép vẫn còn diễn ra, có thời điểm diễn biến phức tạp. Tình trạng trên có nguyên nhân chủ quan, do chủ tàu và thuyền trưởng là chủ yếu. Bên cạnh đó, việc giám sát, khai báo khu vực khai thác; báo cáo kết quả khai thác và công tác quản lý tàu cá chưa được quan tâm đúng mức, có lúc, có nơi, có địa phương còn buông lỏng, nên gặp nhiều khó khăn trong việc xác nhận, truy xuất nguồn gốc hải sản sau khai thác. Do vậy, ngày 23/10/2017, Ủy ban châu Âu (EC) chính thức ra thông báo về việc cảnh báo thẻ vàng đối với thủy sản nhập khẩu vào EC có nguồn gốc từ Việt Nam. Nếu trong 06 tháng kể từ ngày 23/10/2017, Việt Nam không có những nỗ lực, thực hiện tốt các khuyến nghị của EC về chống các hoạt động đánh bắt thủy sản bất hợp pháp, không có báo cáo và không được quản lý (IUU) thì EC sẽ cảnh báo thẻ đỏ, đồng nghĩa với việc thủy sản Việt Nam sẽ bị cấm nhập khẩu vào các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU). Điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến uy tín của ngành thủy sản Việt Nam, tác động trực tiếp đến đời sống của hàng triệu bà con ngư dân các tỉnh, thành phố ven biển, đặc biệt là số ngư dân trực tiếp hoạt động trên biển và doanh nghiệp thủy sản. Vì hiện nay, EU đang là thị trường nhập khẩu thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam (sau Mỹ, chiếm tỷ lệ 17%), giá trị kim ngạch luôn đạt trên 350 triệu USD và đang có xu hướng tăng nhanh. Là lực lượng chuyên trách của Nhà nước, thực hiện chức năng quản lý về an ninh, trật tự an toàn và bảo đảm việc chấp hành pháp luật trên các vùng biển Việt Nam, những năm qua, Cảnh sát biển Việt Nam đã luôn chủ động, kịp thời nắm, tổng hợp, đánh giá, dự báo tình hình tàu cá và ngư dân Việt Nam vi phạm pháp luật trên biển, nhất là các hoạt động thủy sản trái phép ở vùng biển nước ngoài. Qua đó, đã triển khai đồng bộ nhiều nội dung, giải pháp, nhất là công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho ngư dân; tham mưu, đề xuất với cấp có thẩm quyền xây dựng cơ chế, chính sách, pháp luật về hoạt động khai thác thủy sản trên biển, bảo đảm vừa phát triển kinh tế, gắn với xây dựng thế trận quốc phòng - an ninh, đồng thời chấp hành nghiêm pháp luật khi hoạt động trên biển; thường xuyên tổ chức tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên biển, đặc biệt là các vùng biển trọng điểm, vùng biển giáp ranh với vùng biển các nước trong khu vực; kịp thời phát hiện, ngăn chặn khi tàu cá và ngư dân Việt Nam có dấu hiệu vượt sang vùng biển nước ngoài khai thác thủy sản trái phép; kiên quyết đấu tranh, bảo vệ vùng biển, hỗ trợ nhân dân làm ăn hợp pháp, bám biển, bảo vệ chủ quyền biển, đảo Việt Nam; xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật các trường hợp vi phạm; tăng cường hợp tác quốc tế để chủ động trao đổi các thông tin liên quan đến hoạt động của tàu cá và ngư dân Việt Nam với các nước liên quan. Năm 2017, Lực lượng Cảnh sát biển đã tổ chức được 39 đợt tuyên truyền pháp luật cho trên 15.000 ngư dân, phát trên 25.000 tờ rơi; đưa 652 tin, bài, phóng sự tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng; gắn công tác tuyên truyền với thực hiện hiệu quả mô hình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”; tích cực tham gia, đóng góp ý kiến xây dựng hàng chục văn bản quy phạm pháp luật về hoạt động thủy sản, trong đó có Luật Thủy sản (sửa đổi, bổ sung); sử dụng gần 500 lượt chiếc tàu xuồng làm nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra, kiểm soát trên các vùng biển; kịp thời phát hiện, ngăn chặn trên 400 lượt chiếc tàu cá Việt Nam có dấu hiệu vượt sang vùng biển nước ngoài khai thác hải sản, xử lý theo quy định của pháp luật gần 100 lượt chiếc tàu các loại có hành vi vi phạm pháp luật trên biển. Với các hoạt động nêu trên, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam đã góp phần quan trọng vào việc làm giảm thiểu, đẩy lùi tình trạng tàu cá và ngư dân Việt Nam khai thác thủy sản trái phép ở vùng biển nước ngoài. Năm 2018 và các năm tiếp theo, các nước trong khu vực tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động tuần tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý cứng rắn đối với tàu cá và ngư dân nước ngoài vi phạm vùng biển của họ để đánh bắt hải sản trái phép, trong đó có tàu cá và ngư dân Việt Nam. Đồng thời, EC và các quốc gia khác, như Mỹ, sẽ áp dụng hệ thống kiểm soát thủy sản nhập khẩu, nhằm chống lại nạn khai thác IUU từ ngày 01/01/2018 và sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ việc Việt Nam tổ chức thực hiện các nội dung, giải pháp nhằm ngăn chặn các hoạt động khai thác thủy sản bất hợp pháp, không có báo cáo và không quản lý. Nếu chúng ta không triển khai thực hiện nghiêm túc, quyết liệt, đồng bộ, thường xuyên, liên tục, hiệu quả các nội dung, giải pháp chống khai thác IUU, nếu bị EC và các nước khác phạt thẻ đỏ thì uy tín, kim ngạch và giá trị xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, điều này sẽ tác động xấu đến cuộc sống của hàng triệu ngư dân các tỉnh, thành phố ven biển và các doanh nghiệp thủy sản. Chính vì vậy, để tiếp tục góp phần nâng cao hơn nữa công tác phòng, chống các hoạt động khai thác thủy sản bất hợp pháp, thời gian tới, Lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam cần chủ động thực hiện có hiệu quả một số nội dung, giải pháp cơ bản sau: Một là, tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp, các lực lượng chức năng tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho ngư dân. Để làm tốt việc này, trước hết, cán bộ chiến sĩ Cảnh sát biển cần chủ động nghiên cứu, nắm chắc các quy định, hệ thống tiêu chuẩn của EC, Mỹ và các nước khác sẽ áp dụng về kiểm soát thủy sản nhập khẩu vào quốc gia của họ, nhằm chống sản phẩm thủy sản khai thác IUU. Từ đó, các cơ quan, đơn vị Cảnh sát biển thường xuyên phối hợp, tăng cường và làm tốt hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho ngư dân. Hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho ngư dân phải phong phú, đa dạng, thiết thực, hiệu quả cao, tránh phô trương, hình thức, nặng về thành tích, báo cáo; kết hợp chặt chẽ giữa tuyên truyền trên bờ với tuyên truyền trên biển, giữa tuyên truyền tập trung với tuyên truyền cá biệt đến từng tàu, từng ngư dân, gắn công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật với thực hiện có hiệu quả cao mô hình “Cảnh sát biển đồng hành với ngư dân”; coi trọng phối hợp, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng. Nội dung tuyên truyền có trọng tâm, trọng điểm, dễ nhớ, dễ hiểu, dễ áp dụng. Trong đó, cần tập trung vào các quy định của Luật Thủy sản (sửa đổi, bổ sung năm 2017) và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan, cần đặc biệt nhấn mạnh đến các hình thức sẽ bị nước ngoài xử lý khi tàu cá và ngư dân Việt Nam có các hành vi vi phạm về khai thác hải sản trái phép ở vùng biển nước ngoài, không có báo cáo và không được quản lý; Công điện 732/CĐ-TTg ngày 28/5/2017 và Chỉ thị số 45/CT-TTg ngày 13/12/2017 của Thủ tướng Chính phủ; hậu quả tác hại đối với chính cuộc sống của bà con ngư dân khi bị EC và các nước khác phạt thẻ đỏ do hoạt động khai thác hải sản bất hợp pháp. Qua công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, phải làm cho nhận thức của ngư dân có sự chuyển biến rõ nét, từ cố ý vi phạm vùng biển nước ngoài khai thác hải sản trái phép sang tự giác không có hành vi vi phạm, chung tay cùng với cả hệ thống chính trị chống lại nạn khai thác IUU, góp phần nâng cao uy tín, kim ngạch và giá trị xuất khẩu của ngành thủy sản Việt Nam, cũng như tránh được hậu quả xấu có thể xảy ra khi bị các nước cảnh báo thẻ đỏ đối với hải sản của Việt Nam do nạn khai thác IUU. Hai là, chủ động nghiên cứu, phối hợp với các bộ, ngành liên quan, tích cực tham mưu, đề xuất.

Thiếu tướng, TS. NGUYỄN VĂN SƠN - Phó Tư lệnh Pháp luật Cảnh sát biển