(Canhsatbien.vn) - 

Trong xã hội, sự vận động phát triển của bất cứ ngành nào, tổ chức nào cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như đường lối, chiến lược phát triển, hệ thống cơ chế, chính sách, pháp luật, nguồn nhân lực, khoa học công nghệ, cơ cấu, tổ chức, năng lực quản lý, điều hành, cơ sở vật chất, trang bị…Trong đó chiến lược là một trong những yếu tố cơ bản, góp phần quyết định sự phát triển của một ngành, một tổ chức, một lĩnh vực lên một trạng thái mới. Trong chiến lược có nhiều cấp độ như chiến lược chuyên ngành, chiến lược quốc gia, chiến lược cộng đồng, chiến lược toàn cầu.

Cảnh sát biển Việt Nam - Điểm tựa vững chắc cho ngư dân vươn khơi, bám biển.

Với chức năng là lực lượng chuyên trách, Cảnh sát biển (CSB) Việt Nam có vai trò, vị trí hết sức quan trọng trong quản lý, duy trì pháp luật trên biển, tham gia tìm kiếm cứu nạn, ứng phó, khắc phục sự cố, bảo vệ môi trường biển… Tổ chức, cơ cấu bộ máy hình thành và phát triển, trang bị, phương tiện được tăng cường. Tuy nhiên, sau 18 năm hình thành và hoạt động; trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, sự biến động phức tạp của tình hình, CSB còn rất nhiều vấn đề cần phải được tiếp tục củng cố, xây dựng, hoàn thiện. Để LL CSB ngày càng phát triển, đáp ứng tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, cần phải có chiến lược cơ bản, lâu dài để đưa lực lượng lên một tầm cao mới. Xây dựng Chiến lược CSB, xin đề xuất một số nội dung sau:

Một là, tiếp tục quán triệt, nắm vững và thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW (Khóa XI) ngày 25/10/2013 của Ban Chấp hành Trung ương về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình mới” và Nghị quyết số 347/NQ/QUTW ngày 23/5/2015 của Quân ủy TW về “Nâng cao chất lượng tham mưu và dự báo chiến lược quốc phòng đến năm 2020 và những năm tiếp theo”, làm tốt công tác nghiên cứu, dự báo, tham mưu, đề xuất các chủ trương, giải pháp chiến lược để xây dựng LL CSB Việt Nam vững mạnh, cùng Hải quân và nhân dân cả nước bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN.

Cần nắm chắc biến động trong nước, quốc tế, khu vực; âm mưu, hành động chống phá của các thế lực thù địch, các loại hình chiến tranh kiểu mới, thủ đoạn của các loại tội phạm trên biển, những vấn đề liên quan đến lực lượng, đặc biệt là các động thái trên Biển Đông; xác định một cách biện chứng về đối tác, đối tượng để dự báo chính xác tình hình, đánh giá, phân tích một cách khoa học đưa ra được các luận cứ xác đáng, tham mưu đề xuất được các vấn đề sát đúng, giúp, Đảng, Nhà nước, QUTW, BQP có cơ sở xem xét, quyết nghị những chủ trương, phương châm, giải pháp lớn, đồng thời hoạch định lộ trình, bước đi phù hợp nhằm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức, xây dựng LL CSB ngày càng phát triển, hiện đại, hoàn thành tốt chức năng, nhiệm vụ là lực lượng chuyên trách bảo vệ chủ quyền biển, đảo bằng pháp luật.

Hai là, nắm chắc tình hình môi trường chiến lược, xác định đúng mục tiêu chiến lược, lực lượng, giải pháp chiến lược để xây dựng và phát triển LL CSB trong giai đoạn từ 10 đến 20 năm tới.

Môi trường chiến lược của lực lượng là toàn bộ điều kiện tự nhiên, xã hội đặc trưng tác động, ảnh hưởng lớn, lâu dài, thường xuyên đến mọi hoạt động của CSB. Do đó đòi hỏi phải nắm chắc bối cảnh chung và những vấn đề nội tại trong nước, nhất là trong quân đội, lực lượng vũ trang và nội bộ LL CSB. Mặt khác, phải dự kiến sự tác động đến lực lượng trong giai đoạn từ 10 đến 20 năm sau, chứ không chỉ là những vấn đề hiện tại. Môi trường xã hội nổi lên hiện nay là tình hình quốc tế, khu vực cũng như trong nước có nhiều diễn biến phức tạp. Các nước lớn đang tập trung và đấu tranh quyết liệt để giành địa vị, ảnh hưởng chiến lược đối với thế giới. Nguy cơ xảy ra xung đột, chiến tranh cục bộ, khủng bố, đảo chính; mâu thuẫn, dân tộc, tôn giáo; phong trào ly khai; buôn lậu quốc tế, gian lận thương mại, di dân tự do, tội phạm trên biển… có xu hướng gia tăng; tình trạng tăng cường ngân sách quốc phòng, chạy đua mua sắm vũ khí, trang bị tác chiến... đang đặt ra cho thế giới những nguy cơ, thách thức nghiêm trọng. Đối với khu vực châu Á- Thái Bình Dương, các nước lớn tiếp tục cạnh tranh chiến lược, kiềm chế và thỏa hiệp với nhau vì lợi ích của mỗi nước. Có nước lớn với ý đồ muốn độc quyền kiểm soát Biển Đông, liên tục có nhiều hành động bất chấp luật pháp quốc tế, gây lo ngại cho các nước trong khu vực và thế giới; hàng loạt quốc gia xây dựng hoặc điều chỉnh chiến lược quốc phòng để đối phó với tình hình mới. Trong nước, bên cạnh thuận lợi rất cơ bản, chúng ta cũng phải đối mặt với không ít khó khăn. Nổi lên là tranh chấp trên Biển Đông, sự chống phá của các thế lực thù địch bằng “diễn biến hòa bình”, “bạo loạn lật đổ”; tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, tệ quan liêu tham nhũng, lãng phí, bè cánh, cục bộ, lợi ích nhóm, mất đoàn kết nội bộ, lợi dụng chức quyền để làm trái quy định của Nhà nước; ô nhiễm môi trường, tội phạm xuyên quốc gia nhất là tội phạm công nghệ cao, chiến tranh mạng... đang đe dọa đến vấn đề hòa bình, ổn định, lợi ích quốc gia dân tộc, sự nghiệp quốc phòng, an ninh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Do đó, để có thể tạo ra một trạng thái phát triển mới của quốc gia về lĩnh vực thực thi pháp luật trên biển, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ vững chắc Tổ quốc đòi hỏi chúng ta phải sớm có những chiến lược về lĩnh vực CSB, làm cơ sở để định hướng dài hạn cũng như ngắn hạn hoạt động trên lĩnh vực này.

Xác định mục tiêu chiến lược bao gồm mục tiêu cơ bản, dài hạn và mục tiêu trung hạn, ngắn hạn cho cả giai đoạn và từng lộ trình. Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ, thực lực và tiềm lực của Lực lượng, của Quân đội và quốc gia, để xác định đúng mục tiêu chiến lược. Hoạt động quân sự quốc phòng (QSQP) nói chung, bảo vệ chủ quyền quốc gia trên biển nói riêng trong điều kiện quốc tế, khu vực, trong nước, đặc biệt là môi trường hoạt động QSQP trên biển liên tục biến động, diễn biến mau lẹ, phức tạp, khó lường; tuy là hoạt động trên biển nhưng lại liên quan rất nhiều đến hoạt động trên đất liền như xử lý tình trạng tội phạm, gian lận thương mại…; thời gian thực hiện chiến lược thường rất dài (10-20 năm) hoặc hơn, vì vậy nếu không định hình sớm mục tiêu gần, mục tiêu xa, đích đến mà cứ làm đến đâu hay đến đó, khi có tình huống quốc phòng, quân sự sẽ dễ bị động, bất ngờ, lạc hướng hoặc loanh quanh, thậm chí quay trở về trạng thái ban đầu.

Nghiên cứu sắp xếp, tập hợp, bố trí, huy động lực lượng chiến lược, bao gồm lực lượng chính thức và lực lượng hậu bị, lực lượng trong nước và quốc tế. Trong lực lượng có cả nhân lực và vật lực, tức là cả con người và cơ sở vật chất, vũ khí, trang bị, phương tiện. Việc bố trí sắp xếp lực lượng là nghệ thuật công tác tổ chức, sử dụng nhân lực, vật lực.

Để thực hiện được mục tiêu, mấu chốt là đề xuất các giải pháp chiến lược, bao gồm giải pháp căn bản, giải pháp tình thế và các chính sách liên quan nhằm đạt mục tiêu cao nhất trong hoạt động của lực lượng là thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao bằng con đường có lợi nhất, tạo ra trạng thái phát triển mới cho ngành. Mục tiêu có hay, có tốt, có đúng đắn bao nhiêu, nhưng không có giải pháp sát đúng, phù hợp cũng không thể biến mục tiêu thành hiện thực. Do đó phải hết sức chú trọng nghiên cứu để đề xuất cho được các giải pháp chiến lược một cách khoa học, đúng tầm, tổng quát cho cả quá trình và từng lộ trình. Trong giải pháp chiến lược, tùy tình hình có thể xác định một số đột phá chiến lược vào một số nội dung trọng tâm, quan trọng hoặc để giải quyết dứt điểm những khâu yếu, mặt yếu, lĩnh vực còn vướng mắc trong một vài lộ trình ban đầu hoặc sau một giai đoạn hoạt động thực tiễn nảy sinh các vấn đề yếu kém, bất cập.

Chiến lược là một trong những yếu tố cơ bản nhất quyết định sự thành công của mỗi tổ chức, lực lượng cũng như mỗi quốc gia, tạo những bước đột phá căn bản, quan trọng, làm cơ sở phát triển lâu dài, bền vững trong cân đối chung sự phát triển của quân đội, lực lượng vũ trang và quốc gia. Sự đúng đắn của chiến lược chủ yếu phụ thuộc vào tài nghệ chủ quan của con người trên cơ sở nắm vững quy luật khách quan trong từng lĩnh vực hoạt động và sự phát triển của xã hội nói chung.

Ba là, bám sát định hướng lớn của chiến lược quân sự, chiến lược quốc phòng, chiến lược an ninh quốc gia, Chiến lược Biển Việt Nam… đồng thời căn cứ vào chiến lược các ngành trong từng lĩnh vực, nhất là lĩnh vực QSQP để xây dựng Chiến lược CSB cho phù hợp với tình hình mới.

Đối với quốc gia có hệ thống chiến lược về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, văn hóa… Trong lĩnh vực QSQP có nhiều lực lượng khác nhau; SỐ 3 (21)/2017 CAÛNH SAÙT BIEÅN VIEÄT NAM VIETNAM COAST GUARD NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI mỗi lực lượng có vị trí chiến lược, tầm quan trọng khác nhau. Bất cứ sự biến động của lực lượng nào cũng đều ảnh hưởng nhất định đến lực lượng khác và ảnh hưởng đến sức mạnh chung của nền quốc phòng toàn dân, của quốc gia cũng như sức mạnh, khả năng hoạt động và tác chiến của lực lượng… Hoạt động của CSB phải tuân thủ những nguyên tắc hoạt động chung của lực lượng vũ trang, của quân đội và nghiệp vụ tuần tra, kiểm soát, duy trì, thực thi pháp luật trên biển; phòng chống, trấn áp tội phạm, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn, bảo vệ môi trường biển… của Bộ Công an, Bộ Tài nguyên môi trường, Ủy ban Tìm kiếm cứu nạn… Xây dựng Chiến lược CSB phải bám sát các định hướng lớn của các chiến lược quốc gia và chiến lược chuyên ngành có liên quan. Chiến lược CSB là bộ phận không tách rời, biệt lập với chiến lược quốc gia. Trong mối quan hệ này, Chiến lược CSB là một cơ sở, chất liệu cho chiến lược quốc gia, hoạt động theo quỹ đạo của chiến lược quốc gia; chiến lược quốc gia khái quát, tổng hợp những chất liệu cốt lõi của Chiến lược CSB, định hướng, dẫn dắt Chiến lược CSB theo yêu cầu, quy tắc chung; thực hiện Chiến lược CSB cũng là thực hiện từng bước, từng phần chiến lược quốc gia. Đối với các chiến lược ngành khác có liên quan, thì chiến lược ngành này là cơ sở, điều kiện của chiến lược ngành kia, hoặc chịu sự tác động, chi phối từng mặt, từng lĩnh vực của chiến lược ngành khác. Vì vậy bám sát định hướng chiến lược quốc gia, chiến lược các ngành có liên quan là nguyên tắc khi hoạch định Chiến lược CSB cũng như chiến lược các ngành khác.

Bốn là, phát huy tốt trí tuệ cán bộ của LL CSB và đội ngũ chuyên gia trên từng lĩnh vực để nghiên cứu, tham mưu đề xuất, xây dựng Chiến lược CSB từ nay cho đến năm 2030 tầm nhìn 2035.

Từ quan điểm con người là trung tâm, chủ thể của mọi hoạt động lịch sử, xã hội, do đó vấn đề cốt lõi là phải phát huy tốt tiềm năng, trí tuệ của đội ngũ cán bộ. Đó là quan điểm gốc, cơ sở của mọi vấn đề. Hồ Chí Minh đã từng chỉ ra rằng cán bộ là cái gốc của mọi công việc, muôn việc tốt hay xấu đều xuất phát từ cán bộ mà ra. Trong đời sống thường nhật có câu “cán bộ nào, phong trào ấy”. Vai trò cán bộ nhất là người chủ trì có tác động, chi phối lớn, góp phần quan trọng quyết định thành công của một chủ trương, chính sách tại một cơ quan, đơn vị, một lực lượng, một quốc gia, một cộng đồng, đặc biệt ở thời điểm bước ngoặt của lịch sử. Thực tiễn qua một số vụ việc làm được và chưa được liên quan đến người đứng đầu của một số cơ quan, đơn vị, bộ, ngành và một số quốc gia trên thế giới đang tiếp tục khẳng định điều đó.

Xây dựng chiến lược là vấn đề khó, yêu cầu đòi hỏi rất cao, chiến lược hình thành chủ yếu do tài nghệ con người trên cơ sở nắm vững quy luật khách quan, do đó để xây dựng Chiến lược CSB cần phát huy tiềm năng, trí tuệ của đội ngũ cán bộ nhất là cán bộ chủ trì, cán bộ chuyên ngành, những cán bộ có tư duy chiến lược, độc lập, tâm huyết với công việc, không nặng nề vấn đề bằng cấp, lấy hiệu quả công việc làm chính. Trọng yếu là cán bộ có khả năng nghiên cứu, dự báo, đề xuất được những vấn đề sát chức năng, nhiệm vụ, đúng tầm, có tính khả thi. Quan tâm bố trí, sắp xếp lực lượng một cách khoa học, đồng thời chú trọng xây dựng cơ chế, chính sách hỗ trợ, động viên, khuyến khích cán bộ, chuyên gia tham gia hoạch định chiến lược.

Chiến lược có vai trò hết sức quan trọng, do đó bất cứ ngành nào, quốc gia, cộng đồng nào cũng đều quan tâm xây dựng. Bởi hoạch định được chiến lược là xây dựng con đường đi đến thành công. Là lực lượng chuyên trách quản lý, duy trì thực thi pháp luật trên biển, LL CSB Việt Nam cùng các cơ quan chức năng của Bộ Quốc phòng cần sớm nghiên cứu, xây dựng Chiến lược CSB làm cơ sở xây dựng các đề án, phương án, kế hoạch, lộ trình đưa LL CSB tiến lên chính quy, hiện đại hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, lợi ích quốc gia trên biển./

Đại tá Lê Văn Hưởng - Viện Chiến lược Quốc phòng